izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şəklənmək sözünün Azərbaycan dilindəki əsas mənası "şübhə etmək", "şübhələnmək", "şəkkə düşmək" kimi başa düşülür. Lüğətlərdəki qısa izah isə bu mənanın tam əhatəsini verməyə bilər. Daha dəqiq və geniş izah vermək üçün sözün kontekstə bağlı olaraq bir neçə nüansı nəzərə almaq lazımdır.

Əvvəlcə qeyd edək ki, "şəklənmək" sözünün bu mənası daha çox şifahi nitqdə və ədəbi üslubda daha az istifadə olunur. Əsasən, danışan şəxsin bir hadisə, vəziyyət və ya fərd haqqında tam əmin olmadığını, baş verənlərin həqiqiliyindən şübhə etdiyini ifadə etmək üçün işlədilir. Bu şübhə, qətiyyətsizlik həmişə mənfi bir duyğunu ifadə etməyə bilər. Bəzən sadəcə qeyri-müəyyənlik, ehtimal və ya düşüncənin təsdiq olunmamasını bildirir.

Məsələn, "O, onun sözlərinə şəkləndi" cümləsində "şəklənmək" tam olaraq "şübhələnmək" kimi başa düşülür. Şəxs digərinin dediklərinin doğruluğundan şübhələnir. Ancaq "Vəziyyət şəklənir, nə olacağı hələ aydın deyil" cümləsində isə "şəklənmək" daha çox "formalaşmaq", "aydınlaşmaq" prosesinin qeyri-müəyyənlik içində olduğunu göstərir. Bu halda, mənfi duyğu daha az ifadə olunur.

Etimoloji baxımdan, "şəklənmək" sözünün kökü "şəkk" sözündəndir. "Şəkk" isə ərəb mənşəli olub "şübhə" mənasını verir. Beləliklə, "şəklənmək" sözü bir proses kimi "şübhə içində olmaq", "şübhəyə düşmək" və ya "şübhələnmək" prosesini ifadə edir. Bu prosesin sonunda nəticənin müsbət və ya mənfi olması isə kontekstdən asılıdır.

Sözün verdiyiniz nümunə cümləsində ("Həmin şəxs bir saat bundan qabaq küçədə gəzərkən İslamiyyə mehmanxanasına cəm olan müsəlmanlara diqqət saldı...") "şəklənmək" sözünün yerinə "diqqət salmaq" sözü işləndiyindən, kontekstdə "şəklənmək" sözünün mənası aydın deyil. Ancaq əgər həmin şəxs müsəlmanların yığışmasının səbəbini və ya onların niyyətini şübhə ilə qarşılayırsa, burada "şəklənmək" sözünün "şübhələnmək" mənasında işlənə biləcəyi ehtimal oluna bilər. Məsələn, cümlə belə davam edə bilərdi: "Həmin şəxs bir saat bundan qabaq küçədə gəzərkən İslamiyyə mehmanxanasına cəm olan müsəlmanlara diqqət saldı və onların niyyətinə şəkləndi."

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz