izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şəltə sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında bir neçə mənaya malikdir. Əsasən iki əsas mənası fərqləndirilir: geyimlə əlaqədar və ümumi bir hal kimi istifadə.

Birinci mənası, daha çox köhnə ədəbiyyatda rast gəlinən və əsasən qadın geyimləri ilə əlaqədar istifadə olunan, "alt tumanı, dizlik" mənasıdır. Bu mənada şəltə, qadınların ətəklərinin altına geyindikləri, dizləri örtən, adətən yun və ya pambıqdan toxunmuş bir parça geyim əşyası olaraq təsvir olunur. Bu mənada "qadın şəltəsi" ifadəsi də istifadə oluna bilər. Məsələn: "Nənəm hələ də köhnə şəltəsini saxlayır." Bu istifadə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində regional fərqlər göstərə bilər, bəzi bölgələrdə daha çox yayılmış, bəzilərində isə nadir hallarda rast gəlinə bilər.

İkinci mənası isə daha geniş və metaforik bir məna daşıyır. Bu mənada "cır-cındır, yıpranmış, üzülmüş, köhnə-kürüş şeylər (xalça, palaz, geyim, parça və s.)" mənasını verir. Bu istifadədə "şəltə" sözü əşyanın köhnəliyini, sıradan çıxmış vəziyyətini, aşınmış və ya zədələnmiş halını ifadə edir. Bu mənada "şəltə paltar", "şəltə xalça", "şəltə parça" kimi birləşmələrdə işlənir. Məsələn: "Qədim evdə şəltə xalçalar, köhnə-kürüş əşyalar vardı." və ya "O, şəltə paltarlar içində yaşayırdı." Bu məna daha çox ümumi bir xarakter daşıyır və müxtəlif əşyalara aid edilə bilər. Sözün bu mənasının kökü, ehtimal ki, ilk mənasından, yəni geyimlə əlaqədar istifadəsindən törəyir, çünki geyimlər zamanla aşınaraq şəltə halına düşür.

Qeyd etmək lazımdır ki, "şəltə" sözü, üslub baxımından daha çox kollokvial (söhbət üslubu) və ya regional leksikaya aiddir. Ədəbi dilin tələblərinə cavab vermək üçün daha müvafiq sinonimlərdən istifadə etmək daha məqsədəuyğundur. Məsələn, ikinci mənada "cırılmış", "yırtılmış", "köhnəlmiş", "aşınmış" kimi sözlərdən istifadə oluna bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz