izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şərti-şürut sözü Azərbaycan dilində “şərt” sözünün genişləndirilmiş, sinonimik bir formasıdır. Lüğətlərdə “şərt” sözünün 2-4-cü mənalarına istinad edilməsi, bu ifadənin daha çox hüquqi, sosial və ya dini kontekstlərə aid olduğunu göstərir. Bu kontekstlər əsasən müqavilələr, razılaşmalar, vədlər və ya dini ayinlər zamanı qoyulan şərtlərə aiddir.

“Şərt” sözünün əsas mənası, bir hadisənin baş verməsinin digər bir hadisənin baş verməsinə bağlı olmasıdır. Ancaq “şərti-şürut” daha çox bir neçə şərtin, bəzən qarşılıqlı bağlı və ya bir-birini tamamlayan şərtlərin birlikdə nəzərə alınmasını bildirir. Bu, yalnız bir şərtin deyil, bir sistemin, bir sıra qaydaların və ya tələblərin varlığını ifadə edir.

Misal olaraq, C. Məmmədquluzadənin “Müsəlmanın da öz şərt-şürutu var” cümləsində “şərti-şürut”, müsəlmanın dini inancları və əməlləri ilə bağlı bir sıra şərtlər, məcburiyyətlər və ya əxlaqi prinsipləri ifadə edir. Bu, sadəcə bir şərt deyil, ümumi bir dini sistemə aid şərtlərin toplusudur.

“Şərt(i)-şürut bağlamaq” ifadəsi isə daha formal, rəsmi bir razılaşmanın, müqavilənin imzalanması, tərəflər arasında bir sıra qarşılıqlı şərtlərin müəyyən edilməsi anlamını verir. Bu, sadəcə “şərtləşmək” və ya “şərt bağlamaq” ifadələrindən daha rəsmi və ciddi bir tona malikdir.

Etimalogiyasına gəlincə, “şərt” fars mənşəli bir sözdür və “şərt” sözünün kökü ilə “şürut” (şərtlər) sözü arasında semantik bir əlaqə mövcuddur. “Şürut” sözü çoxluq halında işlənir və bu da bir neçə şərtin birlikdə varlığını ifadə edir. Beləliklə, “şərti-şürut” ifadəsi təkrarlanan leksik vasitələr vasitəsilə mənanın gücləndirilməsi və aydınlaşdırılması üçün istifadə olunmuşdur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz