Şıqqıldamaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "şıq-şıq səs çıxarmaq"dan daha geniş və çoxşaxəlidir. Lüğətlərdəki qısa izah, bu felin ifadə etdiyi səsin xüsusiyyətlərini və kontekstdə necə işlədildiyini tam əks etdirmir.
Əslində, "şıqqıldamaq" fəaliyyətdən yaranan, nazik, tez-tez təkrarlanan, metal və ya bənzər sərt cisimlərdən çıxan, kəskin, yüksək tezlikli bir səsi ifadə edir. Bu səs müxtəlif səbəblərdən yaranır və bununla bağlı olaraq mənası nüanslar əldə edir. Məsələn, metal əşyaların bir-birinə sürtülməsi, kiçik parçaların sınaq zamanı qırılması, bəzi mexanizmlərin işləməsi zamanı yaranan səsləri təsvir etmək üçün istifadə olunur.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "şıq" morfeminin kəskin və yüksək səsi ifadə etdiyini görürük. "-lamaq" isə davamlılıq, təkrarlanan hərəkət bildirən bir şəkilçi. Beləliklə, "şıqqıldamaq" kəskin, yüksək səsin davamlı olaraq təkrarlanması deməkdir. Bu səs, həm də xoşagəlməz, qıcıqlandırıcı və ya sərt olaraq qəbul edilə bilər. Kontekstdən asılı olaraq, həm müsbət, həm də mənfi mənalarda işlənə bilər.
Misallar:
• Qapının menteşələri şıqqıldayırdı. (Mənfi kontekstdə, narahatlıq verən bir səs)
• Uşaqlar əllərindəki parıldayan daşları bir-birinə vurub şıqqıldadırdılar. (Neytral kontekstdə, oyun zamanı yaranan səs)
• Mexanizm işə düşəndə şıqqıldamağa başladı. (Texniki kontekstdə, cihazın işləmə səsi)
• Şüşə qırılanda şıqqıldayıb parçalandı. (Qəfil, kəskin səs)
Göründüyü kimi, "şıqqıldamaq" sadəcə bir səsi təsvir etməkdən daha çox, həmin səsin xüsusiyyətlərini, yaranma səbəbini və kontekstdə yaratdığı təsiri də ifadə edir.