Şirinlətmək sözü, əsasən "şirinləşdirmək" sözünün sinonimi kimi istifadə olunsa da, məna çalarları baxımından bir sıra fərqlərə malikdir. "Şirinləşdirmək" daha çox fiziki və ya həqiqi şirinliyi artırmaq mənasında işlənir. Məsələn, çayın dadını şirinləşdirmək üçün şəkər əlavə edirik. Lakin "şirinlətmək" sözü daha geniş məna daşıyır və həm fiziki, həm də metaforik mənada istifadə oluna bilər.
Metaforik mənada "şirinlətmək" bir şeyi daha xoş, daha cazibədar, daha məqbul etmək, əlaqələri yaxşılaşdırmaq, sözləri daha yumşaq, daha xoş edərək təsir etmək mənasında işlənir. Məsələn, "Sözlərini şirinlətməklə rəhbərin qəzəbini yatışdırdı" cümlesində "şirinlətmək" sözü sözlərin təsirini, tonunu yaxşılaşdırmaq, yumşaltmaq mənasında istifadə olunmuşdur. Bu mənada "şirinlətmək" "şirinləşdirmək"dən fərqlənərək, daha çox insanlar arasındakı münasibətləri, söhbəti, vəziyyəti yaxşılaşdırmağa yönəlmiş fəaliyyəti bildirir.
Etimoloji baxımdan, "şirinlətmək" "şirin" sözünün "-lətmək" əlavəsinin təsiri ilə əmələ gəlmişdir. "-lətmək" əlavəsi bir işin və ya hərəkatın yerinə yetirilməsini bildirir. Beləliklə, "şirinlətmək" sözü bir şeyi şirin etmə prosesini ifadə edir, lakin bu proses həm fiziki, həm də mənəvi aləmdə baş verə bilər.
Fərqli cümlələrdə istifadə nümunələri:
- Çayımı şirinlətmək üçün bir qaşıq şəkər əlavə etdim. (Fiziki məna)
- O, şirin sözlərlə münaqişəni şirinlətdi. (Metaforik məna)
- Vəziyyəti şirinlətmək üçün səmimi bir söhbət etdilər. (Metaforik məna)
- Hədiyyə ilə onun əhvalını şirinlətdi. (Metaforik məna)
Yekun olaraq, "şirinlətmək" sözünün "şirinləşdirmək"dən fərqi onun daha geniş məna dairəsinə və metaforik istifadə imkanlarına malik olmasıdır. Bu söz həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənərək həm fiziki, həm də mənəvi aləmlərdə baş verən prosesləri ifadə edə bilir.