Şiş: Azərbaycan dilində "şiş" sözü bir neçə mənaya malikdir. Əsasən, məişət həyatında və xalq mədəniyyətində geniş istifadə olunan bir söz olub, bir çox kontekstlərdə müxtəlif mənalar kəsb edir. Lüğətlərdə əsasən "kabab bişirmək üçün istifadə olunan iti uclu dəmir və ya ağac çubuq" kimi tərif olunsa da, bu məna onun tam və dəqiq mahiyyətini əks etdirmir.
Etimologiya: Sözün mənşəyi qədim türk dillərinə gedib çıxır və "iynə", "uclu şey" kimi mənaları ehtiva edən köklərdən törəyir. Bu etimoloji köklər "şiş" sözünün müxtəlif mənalarını aydınlaşdırır.
Mənalar:
- Kabab üçün çubuq: Bu, ən məşhur və geniş yayılmış mənasıdır. Əsasən metal (dəmir, polad) və ya ağacdan hazırlanmış, ucu iti və uzunsov formaya malik olan bir alətdir. Ət parçaları bu çubuğa taxılaraq odda, közərdə və ya sobada bişirilir. Misal: "Dörd şiş kabab bişirdik." , "Əti şişə çəkdi."
- Uclu, iti cisim: Geniş mənada "şiş" sözü hər hansı iti, uclu bir cismi ifadə edə bilər. Bu mənada, iynə, tikan, mıx kimi əşyalar da "şiş" kimi ifadə oluna bilər. Misal: "Barmağını tikan şişlədi." , "Dırnağın altına mıx şişmişdi."
- Şişkinlik, şişmə: Bədənin hər hansı hissəsinin şişməsi, iltihabı da "şiş" sözü ilə ifadə olunur. Bu mənada, "şişmə" sözü ilə sinonimdir. Misal: "Ayağı şişmişdi.", "Üzüm şişdi."
- Şişmək (məcazi mənada): Bəzi hallarda, "şişmək" felinin məcazi mənası da "şiş" sözü ilə əlaqələndirilə bilər. Məsələn, qürurdan, əsəbdən, həyəcandan "şişmək" ifadəsi istifadə oluna bilər. Misal: "Qürurdan şişdi."
Cümlədə işlənməsi: "Şiş" sözü cümlədə öz mənasına uyğun olaraq müxtəlif yerlərdə işlənə bilər. Feilin obyekti, xəbər, təyin kimi sintaktik funksiyaları yerinə yetirə bilər. Yuxarıda verilən misallar bu müxtəlifliyə nümunədir.
Qeyd: "Şiş" sözünün hansı mənada işləndiyini anlamaq üçün cümlənin ümumi konteksti vacibdir.