Tikan sözü Azərbaycan dilində geniş mənada iynə kimi iti və sərt çıxıntıları olan bitki hissəsini, eləcə də bənzər cisimləri ifadə edir. Lüğətlərdə əsasən dəvətikanı və qızılgülün iti uclu hissələri üçün istifadə olunsa da, daha geniş mənada hər hansı bir bitkinin, hətta bəzi heyvanların bədənindəki oxşar iti çıxıntılar üçün də işlənə bilər.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "tikan" sözünün kökü Türk dillərindəki "tikanmaq" felindən törədiyini görərik. "Tikanmaq" isə "dəlmək", "batmaq", "yaralamaq" mənalarını ifadə edir. Beləliklə, "tikan" sözü özündə bu fəaliyyətin nəticəsini – yəni iynə kimi iti və batan hissəni – əks etdirir.
Mənasının dəqiqləşdirilməsi üçün cümlə içindəki istifadəsinə baxmaq lazımdır. Məsələn: "Ayağına tikan batmaq" cümləsində "tikan" konkret olaraq bir bitkinin iti hissəsini ifadə edir. Lakin, "dəmirin tikanlı hissəsi" ifadəsində "tikan" daha geniş mənada, sərt və iti olan hər hansı bir çıxıntını bildirir.
Ümumi olaraq, "tikan" sözü aşağıdakı mənalarda işlənə bilər:
- Bitkilərin (məs: dəvətikanı, qızılgül, itburnu) iynə kimi iti və sərt çıxıntıları.
- Bənzər şəkildə iti və batan digər cisimlərin (məs: dəmirin, telin) iti ucları.
- Məcazi mənada, çətinlik, əziyyət, maneə mənalarında işlənə bilər (məs: "Həyat yolunda çox tikanlarla qarşılaşdı").
Beləliklə, "tikan" sözü sadəcə bir bitkinin hissəsi deyil, daha geniş kontekstdə iti, sərt və batan hər hansı bir cismi və ya məcazi mənada çətinliyi ifadə edən çoxşaxəli bir leksik vahiddir.