Şturman sözü holland mənşəlidir (stuurman). Əslində, holland dilindəki "stuur" (sükan, idarəetmə) və "man" (adam, kişi) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Bu etimoloji tərkib sözün əsas mənasını – "sükanı idarə edən adam"ı açıq şəkildə göstərir.
Müasir Azərbaycan dilində "şturman" termini, əsasən, dəniz, hava və kosmik nəqliyyat vasitələrini idarə etmək bacarığına malik ixtisaslı mütəxəssislər üçün işlədilir. Onun vəzifələri nəqliyyat vasitəsinin hərəkət trayektoriyasını hesablamaq, navigasiya cihazlarından istifadə etməklə yerini müəyyən etmək, kurs saxlamaq, hərəkətin təhlükəsizliyini təmin etmək, hava və dəniz şəraitini nəzərə almaq və digər oxşar vəzifələri yerinə yetirməkdən ibarətdir.
Beləliklə, "şturman" sadəcə "idarə edən mütəxəssis" deyil, müəyyən ixtisas və biliklərə malik, hərəkətin planlaşdırılması və idarə olunmasında yüksək səviyyəli peşəkarlığa sahib bir mütəxəssisdir. O, sualtı və suüstü gəmilər, təyyarələr, dirijabllar və hətta kosmik gəmilərin naviqasiya və idarə olunması ilə məşğul olur. Mövzuya görə fərqli terminlər işlənsə də (məsələn, kosmik gəmilərin idarə olunması üçün "kosmonavt" və ya "pilot" terminləri daha çox işlənir), "şturman" termini ümumi mənada, hərəkət trayektoriyasını müəyyənləşdirib, hədəfə doğru aparmaq vəzifəsini daşıyan mütəxəssislər üçün istifadə oluna bilər.
Cümlə nümunələri:
• Gəminin şturmanı kursun dəyişdirilməsini təklif etdi.
• Təcrübəli şturman mürəkkəb hava şəraitində də təyyarəni etibarlı şəkildə idarə etdi.
• Kosmik gəminin şturmanı yüksək dəqiqliklə yerin orbiti hesablamaları aparırdı.