Şuluqluq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada qeyri-qanuni, qaydasız, nizam-intizamsız vəziyyəti, həmçinin buna səbəb olan davranışı ifadə edir. Lüğətlərdəki sadə izah, sözün əhatə etdiyi bütün mənaları tam əks etdirmir. Daha dəqiq olaraq, "şuluqluq" aşağıdakı mənaları özündə birləşdirir:
1. Nadinclik, dəcəllik: Bu, şuluqluğun ən çox istifadə olunan və başa düşülən mənasıdır. Uşaqlarda, gənclərdə müşahidə olunan itaətsizlik, hörmətsizlik, qaydaları pozma meyli, yaramazlıq, əsəbilik, özbaşınalıq kimi halları əhatə edir. Məsələn: "Oğlanın şuluqluğundan bezmişdi ana." burada şuluqluq uşağın yaramazlığı, itaətsizliyini ifadə edir.
2. Hərc-mərclik, araqarışma, qarışıqlıq, çaxnaşma, iğtişaş, özbaşınalıq: Bu mənada şuluqluq daha geniş bir konteksti əhatə edir. Yalnız fərdi davranışları deyil, həm də ictimai qarışıqlıq, nizam-intizamsızlıq, qarışıqlıq, hətta iğtişaş və xaos hallarını ifadə edə bilər. Məsələn: "Bazarda şuluqluq başladı; hər kəs özünü qorumağa çalışırdı." burada şuluqluq, qarışıqlıq, hərc-mərclik və xaos deməkdir. Yaxud: "Şuluqluq səbəbindən dərslər ləğv edildi." ifadəsində şuluqluq, məktəbdə baş vermiş qarışıqlığı, iğtişaşı bildirir.
Etimologiya: Şuluqluq sözünün etimologiyası dəqiq müəyyən edilməsə də, ehtimal ki, "şuluq" felindən törəmədir. "Şuluq" fəaliyyətin qaydasız, nəzarətsiz və səs-küylü şəkildə aparılması mənasını verir. Bu fəaliyyət həm fərdi həm də kollektiv ola bilər. Sözün kökünün türk dillərindən gəldiyi ehtimal olunur.
İstifadə nümunələri: Şuluqluq sözü müxtəlif cümlələrdə müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilər. Məsələn:
- Onun şuluqluqları artıq dözülməz idi. (Fərdi dəcəllik)
- Şuluqluq səbəbindən metro dayanmadı. (İctimai qarışıqlıq)
- O, şuluqluq eləməyi çox sevirdi. (Yaramazlıq etmək)
- Şuluqluqdan sonra polis müdaxilə etdi. (İğtişaş)
Beləliklə, şuluqluq sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir, lakin ümumi mənada qaydasızlığı, nizam-intizamsızlığı və xaosu əks etdirir.