Şumal sifəti əsasən hündürlüyü, düz və hamar olmasını ifadə edir. Lüğətlərdəki "hündür, düz, sərrast" tərifi qısadır və sözün bütün məna çalarlarını əhatə etmir. Daha dəqiq olaraq, "şumal" hündür, dik, əyilməmiş və hamar bir formada olan əşyalar üçün işlədilir. Bu, sadəcə hündürlük deyil, həm də forma və quruluşun mükəmməlliyini ifadə edir. Hündür bir ağac "uzun" ola bilər, amma "şumal" olmaq üçün mütləq düz, dik və hər hansı əyrilikdən azad olmalıdır.
Sözün mənşəyinə dair dəqiq məlumat yoxdur, ancaq türk dillərindəki qohum sözlərlə əlaqələndirilə bilər. Məsələn, hündürlüyü və dikliyi ifadə edən oxşar sözlər müxtəlif türk dillərində mövcuddur. Bu da "şumal"ın köhnə bir söz olduğunu və zamanla bəzi dialektlərdə istifadədən çıxdığını göstərir.
Misallar göstərir ki, "şumal" əsasən ağaclar, dirəklər və divarlar kimi hündür və dik əşyalar üçün işlənir. Lakin, məcazi mənada da istifadə oluna bilər. Məsələn, "şumal insan" desək, bu insanın düzgün, ədalətli və sarsılmaz mövqeyini ifadə edər. Yəni, fikirlərində və davranışlarında əyilməzliyini göstərər.
Cümlələrdə istifadəsi nümunələri:
- Bağdakı şumal çinar kölgəsi ilə bütün ətrafı örtmüşdü.
- Tikinti üçün şumal dirəklər seçmək çox vacibdir.
- O, şumal bir insan idi, heç kimin təzyiqinə boyun əyməzdi.
- Şumal dağ zirvəsinə qalxmaq olduqca çətin idi.
Qısaca, "şumal" sifəti sadəcə hündürlüyü deyil, hündürlüyün düz, dik və hamar bir forma ilə birlikdə olmasını ifadə edir. Həm konkret əşyalara, həm də məcazi mənada insanlara aid edilə bilər.