Tablaşmaq feili Azərbaycan dilində bir neçə məna daşıyır. Əsasən "səbr etmək, dözmək, çətinliyə, əziyyətə, ağrıya və ya pis vəziyyətə qarşı müqavimət göstərmək" mənasında işlənir. Lüğətlərdə "tab gətirmək", "davam gətirmək" kimi sinonimləri qeyd olunsa da, bu mənalar tam əhatəli deyildir. Tablaşmaq həm fiziki, həm də mənəvi çətinliklərə qarşı səbr və dözüm göstərməyi ifadə edir.
Mənşəcə "tab" kökünə "laşmaq" əlavəsindən əmələ gəlmişdir. "Tab" sözü özü də ərəb mənşəlidir və "qüvvət", "dözüm", "səbir" mənalarını ifadə edir. "-laşmaq" isə fəal bir işarə əlavəsi olub, hərəkətin davamlılığını və tədricini bildirir.
Misal olaraq, verilmiş cümlədəki "Tarverdiyə də arvad olmağına tablaşmanam" ifadəsi, söz müəllifini Tarverdi ilə evlənməyə dözməməsi, bu fikrə qətiyyətlə qarşı çıxmasını ifadə edir. Burada tablaşmaq, sadəcə səbir etməmək deyil, əksinə, qətiyyətli bir rədd cavabını bildirir.
Tablaşmaq fərqli cümlələrdə müxtəlif kontekstlərdə işlənə bilir:
- "Ağrılara tablaşmaq çətin idi." (Fiziki ağrıya dözmək)
- "Onun ədalətsizliyə tablaşması mənə təəccüb doğurdu." (Ədalətsizliyə qarşı səbr göstərmək)
- "Bu ağır itkiyə tablaşmaq uzun zaman alacaq." (Mənəvi bir itkiyə dözmək)
- "O, yoxsulluğa illər boyu tablaşdı." (Çətin həyat şəraitinə dözmək)
- "Bu şərəfsizliyə heç vaxt tablaşmayacağam!" (Qətiyyətli rədd cavabı)
Beləliklə, tablaşmaq sözünün mənası sadəcə "dözmək" kimi dar bir məna ilə məhdudlaşmır. O, fərqli kontekstlərdə, müxtəlif dərəcələrdə səbr, dözüm və hətta qətiyyətli rədd cavabını ifadə edir. Bu sözün istifadəsi cümlənin ümumi mənasından asılıdır.