Tanıma: "Tanımaq" fellərinin isim törəməsi olub, bir varlığı, hadisəni, anlayışı və ya şəxsi əvvəlcədən bilinən xüsusiyyətlərinə görə qavramaq, müəyyənləşdirmək, fərq etmək, bilib-tanımaq hərəkətini bildirir. Sadəcə olaraq, bir şeyin və ya birinin kim və ya nə olduğunu anlama və müəyyənləşdirmə prosesini ifadə edir.
Etimologiya: Sözün kökü "tanı-" fel kökünə dayanır. Bu kök, türk dillərində geniş yayılmış və qədim qəbilələrin dillərində də izlərinə rast gəlinən köklərdəndir. "Tanımaq" feli, bir varlığın əlamətlərini, xüsusiyyətlərini qavrayıb onun kim olduğunu və ya nə olduğunu anlamaq mənasını verir. "Tanıma" isə bu hərəkətin, prosesin özünü ifadə edir.
Məna çalarları və nüanslar: "Tanıma" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq bir sıra nüanslar əldə edə bilər. Məsələn:
- Şəxsi tanıma: Bir şəxsi əvvəllər görmüş olmaq, onun adını, xüsusiyyətlərini xatırlamaq ("Onunla uşaqlıqdan tanımam var").
- Obyekt tanıma: Bir əşyanı, yeri və ya hadisəni qavramaq, fərq etmək ("O, şəhəri gözəl tanıma ilə gəzirdi").
- Konseptual tanıma: Bir anlayışı, nəzəriyyəni, prinsipi anlamaq, başa düşmək ("Bu problemin həllində elmi tanıma vacibdir").
- Rəsmi tanıma: Bir qurum tərəfindən rəsmi olaraq qəbul edilmə, tanınma ("Onun əsərləri ədəbiyyat aləmində geniş tanıma tapdı").
Cümlədə işlənməsi:
- Onunla uzun illərdir tanımam var.
- Şəhərin tarixi abidələrinə olan tanıması heyranedici idi.
- Elm sahəsindəki tanıması ona böyük uğurlar qazandırdı.
- Beynəlxalq aləmdəki tanıması onu əsl qəhrəmana çevirdi.
- Dünya ədəbiyyatının klassiklərini yaxşı tanıması onun yazılarında öz əksini tapır.
Yekun olaraq, "tanıma" sözü sadə bir mənadan daha çox, bir varlığın, hadisənin və ya anlayışın qavranılması, müəyyənləşdirilməsi və anlama prosesini ifadə edən çoxcəhətli bir anlayışı əhatə edir. Kontekstdən asılı olaraq, mənası daha dəqiq şəkildə müəyyən edilir.