Tarazlaşdırmaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası “müəyyən bir sistem və ya vəziyyətin tarazlığını, balansını təmin etmək, bərabərləşdirmək, uyğunlaşdırmaq”dır. Bu, sadəcə "düzləşdirmək"dən daha geniş bir məna kəsb edir, çünki tarazlaşdırma prosesi müxtəlif amillərin qarşılıqlı təsirinə və onların bir-birinə nisbətən müəyyən bir vəziyyətdə saxlanılmasına əsaslanır.
Mənşəcə, "taraz" sözü farscadan götürülmüşdür və "tərəzi" mənasını verir. "Tarazlaşdırmaq" isə bu kökdən törəmə bir fel olaraq, tərəzinin iki tərəfini bərabərləşdirmək, balanslaşdırmaq, müvazinəti təmin etmək mənasını ifadə edir. Beləliklə, sözün mənası, fiziki tarazlıqdan (məsələn, bir cismin dayanıqlığını təmin etmək) abstrakt tarazlığa (məsələn, büdcəni tarazlaşdırmaq, sosial tarazlığı qorumaq) qədər geniş bir spektr əhatə edir.
Tarazlaşdırmaq feli müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə bilər:
- Fiziki tarazlıq: "Ayaqlarını tarazlaşdıraraq divara dırmaşdı." (burada fiziki tarazlıq, bədənin müvazinəti nəzərdə tutulur)
- Maliyyə tarazlığı: "Büdcəni tarazlaşdırmaq üçün xərcləri azaltmaq lazımdır." (maliyyə vəziyyətini balanslaşdırmaq)
- Sosial tarazlıq: "Cəmiyyətdə sosial tarazlığı qorumaq üçün ədalətli qanunlar lazımdır." (sosial ədalət və harmoniya)
- Kimyəvi tarazlıq: "Reaksiyanı tarazlaşdırmaq üçün reaksiya qarışığına katalizator əlavə etmək lazımdır." (kimyəvi reaksiyanın bərabərliyini təmin etmək)
- Psixoloji tarazlıq: "Həyatında psixoloji tarazlığı tapmaq üçün özünü inkişaf etdirməlidir." (daxili harmoniya və ruhi sabitlik)
Verilən nümunədə "inersiya qüvvəsi ilə nöqtəyə təsir edən qüvvələr və reaksiya qüvvələri bir-birini tarazlayır" ifadəsində, tarazlaşdırmaq sözü fiziki olaraq qüvvələrin bir-birini neytrallaşdırmasını, nəticədə sistemin statik vəziyyətdə qalmasını ifadə edir. Yəni, qüvvələrin vektor cəmi sıfır olur.