izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tez-tez sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənir və əsasən "hər anda, ara vermədən, aralarından çox keçmədən, müntəzəm olaraq, ardıcıl olaraq" mənalarını ifadə edir. Lügətlərdəki "tez-tez"in sadəcə "hər anda, ara vermədən, aralarından çox keçmədən" mənası ilə kifayətlənməsi, sözün ifadə etdiyi çalarların tamlığını əks etdirmir. Əslində "tez-tez" həm tez-tez baş verən hadisələri, həm də müəyyən bir zaman intervalında ardıcıl təkrarlanan hərəkətləri bildirir. Bu mənada "tez-tez" "dəfələrlə", "bir çox dəfə", "əksər hallarda" və ya "daima" sözləri ilə sinonim kimi istifadə oluna bilər, lakin onlardan incə fərqləri vardır.

Misal üçün, "yağış tez-tez yağır" cümləsində "tez-tez" yağışın müntəzəm olaraq, müəyyən bir müddət ərzində bir neçə dəfə yağmasını bildirir. "O, tez-tez məni ziyarət edir" cümləsində isə "tez-tez" ziyarətlərin ara vermədən, müntəzəm olaraq baş verməsini vurğulayır. "Tez-tez" sözü həm qısa müddətdə tez-tez baş verən hadisələr üçün, həm də daha uzun müddətdə müəyyən bir və ya daha yüksək tezliklə təkrarlanan hadisələr üçün istifadə oluna bilər. "Tez-tez" sözündəki tezlik miqdarı kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir; "tez-tez" həm nisbətən aşağı, həm də nisbətən yüksək tezlikləri ifadə edə bilər.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "tez" kökündən əmələ gəlmiş "tez-tez" sözündə "tez" sözünün təkrarlanması tezliyin vurğulanmasını, artımını göstərir. Bu baxımdan "tez-tez" sözü, sadəcə bir hadisənin tez baş verməsini deyil, həm də bu tezliyin davamlılığını, təkrarlanmasını ifadə edən bir zərfdir. Ədəbi dildə də geniş istifadə olunan "tez-tez" sözü, həm yazılı, həm də şifahi nitqdə özünü rahat şəkildə göstərir və dilin canlılığının göstəricisidir. Verilən nümunə cümlədə ("Cavan enişi çox çətinliklə enirdi, çünki yedəyindəki atın ayaqları yamacda tez-tez sürüşürdü") isə atın ayaqlarının sürüşməsinin ən azı bir neçə dəfə baş verdiyini və bu hadisənin gedişata təsir etdiyini vurğulayır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz