Tezləşdirmək (f.): Sözün əsas mənası bir hərəkətin, prosesin və ya hadisənin baş vermə sürətini artırmaq, daha sürətli etmək deməkdir. Bu, həm fiziki, həm də metaforik mənada işlənə bilər. Fiziki mənada bir obyektin hərəkət sürətinin artırılmasını, bir işin daha tez başa çatdırılmasını ifadə edir. Məsələn, “Maşının sürətini tezləşdirmək”, “İşləri tezləşdirmək” kimi ifadələrdə bu məna aydın şəkildə özünü göstərir.
Metaforik mənada isə, bir prosesin və ya hadisənin baş verməsini sürətləndirmək, daha tez baş verəcək şəkildə tənzimləmək mənasını verir. Məsələn, “Qarşıdurmanı tezləşdirmək” ifadəsi düşmənçiliyin, qarşıdurmanın daha tez baş verəcək şəkildə təhrik edilməsi deməkdir. Verilən nümunə cümlədə (“Adamlar qələbə gününü necə tezləşdirməyi fikirləşirlər.”) isə qələbənin əldə edilməsini sürətləndirmək, daha tez qələbə çalmaq istəyini ifadə edir. Bu mənada “tezləşdirmək” “sürətləndirmək”dən bir qədər fərqli bir kontekstdə işlənir; yalnız sürət artırılmır, həmçinin prosesin daha qısa müddət ərzində tamamlanması da nəzərdə tutulur.
Etimalogiyası: “Tezləşdirmək” sözü “tez” sözündən törəmişdir. “Tez” sözü qədim türk dillərindən gələn və sürət, sürətlilik mənasını ifadə edən kökdən əmələ gəlmişdir. “-ləşdirmək” isə fəal sifət əmələ gətirən bir əlavədir və hərəkət, proses bildirən feili əmələ gətirir. Yəni, “tez” olma prosesini yaratmaq, tez olmağı təmin etmək mənasını verir.
Sinonimləri: Sürətləndirmək, qısalmaq, sürətləndirilmək, tələndirmək (bəzi kontekstlərdə).
Antonomları: Yavaşlatmaq, ləngitmək, gecikdirmək.
Müxtəlif cümlələrdə işlənməsi:
- İşləri tezləşdirmək üçün əlavə işçi çalışdırdıq.
- Avtomobil sürətini tezləşdirərək yola davam etdi.
- Hadisələrin gedişatını tezləşdirmək üçün tədbirlər görüldü.
- Qarşıdurmanı tezləşdirməkdən çəkinin!
- İnkişaf prosesini tezləşdirmək üçün yeni texnologiyalar tətbiq olundu.