Təqvim (ər. تقويم – təqvīm) – müəyyən vahidlərə (gün, ay, il) bölünmüş vaxt ölçmə sistemidir. Bu sistem adətən təbiət hadisələrinə, xüsusilə Günəş və Ayın hərəkətinə əsaslanır. Təqvim insanlara tarixləri müəyyənləşdirməyə, hadisələrin ardıcıllığını qeyd etməyə və planlaşdırma aparmağa imkan verir. Təqvimlər müxtəlif mədəniyyətlərdə və dövrlərdə fərqli olub, hər biri özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Məsələn, Qriqorian təqvimi, Miladi təqvim kimi də tanınan Günəş təqvimi, hicri təqvim isə Ay təqvimidir. Təqvimin inkişafı astronomiya və riyaziyyatın inkişafı ilə sıx bağlıdır.
Təqvim sözü ərəb mənşəlidir və "düzdəmək", " düzəltmək", "düzgünləşdirmək" mənalarını verir. Bu, təqvimin vaxtı müəyyən sistematik qaydada təşkil etmək funksiyasını əks etdirir. Sözün mənşəyinə nəzər salsaq, "qəvim" kökü ilə əlaqəsini görə bilərik. "Qəvim" "qəməl" (qəmələ gəlmək, meydana çıxmaq) kökündən törəmiş və " təyin edilmiş zaman, müəyyən olunmuş müddət" mənasını daşıyır. Beləliklə, təqvim vaxtı tənzimləyən, müəyyən edən bir sistem kimi qəbul edilə bilər.
Təqvimin müxtəlif növləri mövcuddur: Günəş təqvimi (məsələn, Qriqorian təqvimi), Ay təqvimi (məsələn, Hicri təqvim), Günəş-Ay təqvimi və s. Hər birinin özünəməxsus hesablama üsulu və xüsusiyyətləri vardır. Məsələn, Hicri təqvim İslam dini ilə bağlıdır və Ayın dövrələrinə əsaslanır. Qriqorian təqvimi isə Günəş ili əsasında hesablanır və dünyanın bir çox yerində istifadə olunur. Təqvimin necə tərtib edilməsi və istifadəsi hər zaman tarixi, dini və mədəni amillərlə əlaqədardır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Bu ilin təqviminə baxanda görürük ki, bayramların çoxu bir-birinə yaxındır.
- Yeni təqvim almağı unutma.
- Tarixi hadisələri əvvəlki təqvimlərdə izləmək mümkün deyil.
- Hicri təqvimdə Ramazan ayı bu ilin mart ayına düşür.
- Astronomlar yeni bir təqvim sistemi üzərində işləyirlər.