Təlimatlandırmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "bir işi necə görmək haqqında izahat vermək, təlimat vermək, rəhbər göstəriş vermək, öyrətmək" kimi dar mənada izah edilməkdən daha genişdir. Bu söz, əsasən bir işin və ya tapşırığın necə yerinə yetirilməsi ilə bağlı sistemli, ardıcıl və dəqiq bir öyrədici prosesi əhatə edir. Başqa sözlə desək, təlimatlandırmaq prosesi, sadəcə bir neçə göstəriş verməkdən daha çox, konkret addımların və texnikaların təfərrüatlı şəkildə izah olunmasını, mümkün çətinliklərin qabaqcadan müəyyən edilməsini və həll yollarının göstərilməsini, eyni zamanda, yerinə yetirilən işin nəzarətini və qiymətləndirilməsini də əhatə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "təlimat" kökündən əmələ gəldiyini görərik. "Təlimat" isə ərəb mənşəli olub, "əl-limat" sözündən götürülmüşdür. "Əl-limat" isə "bilgi, təlimat, rəhbərlik" mənalarını verir. Beləliklə, "təlimatlandırmaq" sözü, bir insanı və ya qrupu müəyyən bir işdə bilgiləndirmək, onlara lazımi bacarıqları öyrətmək və onları bu işin yerinə yetirilməsində rəhbərlik etmək mənasını verir.
Sözün müxtəlif cümlələrdə işlənməsinə baxaq:
- Müəllim şagirdləri yeni proqramlaşdırma dilini təlimatlandırdı. (Bu cümlədə təlimatlandırmaq, yeni bir bacarığın öyrədilməsini bildirir.)
- Texniki mütəxəssis işçiləri yeni avadanlığın istifadə qaydaları ilə təlimatlandırdı. (Bu cümlədə isə avadanlığın istifadəsi ilə bağlı təlimatların verilməsini ifadə edir.)
- Hərbi rəhbər əsgərləri hərbi əməliyyat üçün təlimatlandırdı. (Bu cümlə, konkret bir əməliyyatın icrası üçün verilən dəqiq və ətraflı təlimatları göstərir.)
- Katib … ayrılan on iki nəfəri təlimatlandırdı. (Bu cümlədə təlimatlandırmağın məqsədi və məzmunu kontekstdən asılı olaraq dəqiqləşdirilməlidir. Nəyin təlimatlandırılması vacibdir.)
Yekun olaraq, "təlimatlandırmaq" sözü, sadəcə bir məlumatın verilməsindən daha çox, sistemli bir öyrətmə və rəhbərlik prosesini ifadə edir. Bu prosesdə təlimat verən şəxs məlumatı anlaşıqlı və effektiv şəkildə çatdırmaqla yanaşı, təlimat alan şəxsin və ya qrupun başa düşməsini və tətbiqini də izləməli və zəruri hallarda dəstək verməlidir.