Tənbəlcəsinə sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənir və əsasən "tənbəl, laqeyd bir şəkildə" mənasını ifadə edir. Lüğətlərdəki "tənbəl-tənbəl, laqeydcəsinə" izahı mənanı qismən əks etdirir, lakin tam deyil. Daha geniş və dəqiq izah vermək üçün bu zərfin ifadə etdiyi əsas çalarlara diqqət yetirmək lazımdır.
"Tənbəlcəsinə" zərfi, hərəkətin yerinə yetirilməsindəki tənbəllik, laqeydlik və səhlənkarlığı ifadə etməklə yanaşı, həm də həmin hərəkətin tam olaraq yerinə yetirilməməsini, yarımçıq qalmasını və ya sürətsiz, süründürməli icrasını da bildirə bilir. Bu baxımdan, sadəcə "tənbəl-tənbəl" ifadəsindən fərqlənir. "Tənbəl-tənbəl" daha çox hərəkətin ritmik və təkrarlanan bir şəkildə tənbəlliklə icrasını vurğulayır. "Tənbəlcəsinə" isə hərəkətin tam yerinə yetirilməməsi və ya nəticəyə laqeyd yanaşma elementini daha güclü ifadə edir.
Məsələn:
- O, tapşırığı tənbəlcəsinə yerinə yetirdi. (Tapşırıq tam yerinə yetirilməyib və ya yarımçıq qalıb, laqeyd yanaşma var).
- İşini tənbəlcəsinə, tələsmədən, yavaş-yavaş görürdü. (Hərəkətin sürəti və səhlənkarlığı vurğulanır).
- O, sözlərini tənbəlcəsinə söyldü, heç kim ona diqqət etmədi. (laqeydlik və nəticəyə biganəlik önə çıxır).
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "tənbəlcəsinə" sözü "tənbəl" sözünün "-cəsinə" əlavəsi ilə əmələ gəlmişdir. "-cəsinə" əlavəsi keyfiyyət və ya hərəkət zərflərinin əmələ gəlməsində işlənir və hərəkətin keyfiyyətcə necə icra olunduğunu göstərir. Beləliklə, "tənbəlcəsinə" sözü "tənbəl kimi, tənbəl şəkildə" mənasını daşıyır, ancaq sadəcə "tənbəl" sözündən fərqli olaraq, hərəkətin icra olunma üsulunu daha dəqiq və geniş ifadə edir.