izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Təpinmək (f.): Bu fe'l, əsasən, qəzəb və hiddətlə ifadə olunan güclü emosional reaksiyanı bildirir. Lüğətdəki "acıqlanmaq, bərk danlamaq, üstünə qışqırmaq; hədə-qorxu gəlmək" tərifi əsas mənanı əhatə etsə də, daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək mümkündür. Təpinmək, sadəcə sözlə ifadə olunan hiddət deyil, bədənin də iştirak etdiyi, hərəkətli, bəzən fiziki təhdidin də nəzərdə tutulduğu bir haldır. Sözün kökünə və etimologiyasına baxdıqda, hərəkətin, əsəbin fiziki təzahürünü əks etdirdiyini görə bilərik. Bu, əsəbləşmənin səs tonu, mimika və jestlərlə birlikdə gücləndirilmiş, hətta fiziki təmasın mümkün olduğu bir şəkildə ifadə olunması deməkdir.

Məsələn, "Rzaquluya elə təpinmişəm ki, qorxusundan evdən çölə çıxa bilməyir" cümləsində "təpinmək" sadəcə qışqırmaqdan daha çox şeyi əhatə edir. Burada Rzaqulunun qorxusuna səbəb olan həm sözlərin sərtliyi, həm də bədən dilinin gücü, təhdid və ya hədənin varlığı nəzərdə tutulur. Təpinmək həmçinin dəlillənmə, itələmə, vurma hərəkətlərinin təhdid kimi ifadəsini də özündə ehtiva edə bilər, lakin fiziki zorakılıq mütləq deyil.

Fərqli cümlələrdə istifadə nümunələri:

  • Uşaqlar bir-birinə elə təpinir ki, qulaq batır. (Burada uşaqların bir-birinə qışqırmaqla yanaşı, bəlkə də əşyalar atması, əl-qol hərəkətləri ilə müşayiət olunan güclü bir mübahisə olduğu nəzərdə tutulur.)
  • Müəllim şagirdi elə təpini ki, şagird utancından yerə girdi. (Burada müəllimin qəzəbli sözləri və qorxulu tərzi və şagirdə etdiyi tənqidin sərtliyi ifadə olunur.)
  • O, öz ədalətinə inanaraq haqsızlığa sərt şəkildə təpindi. (Bu cümlədə "təpinmək" qüvvətli bir etirazı, mübarizəni bildirir. Fiziki hərəkət olmaya da bilər.)

Yekun olaraq, "təpinmək" sözü qəzəb və hiddətin sözlə, jestlə və bəzən fiziki təhdidlə ifadə olunan güclü bir emosional reaksiyasını ifadə edən çoxmənalı bir fe'ldir. Mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz