Tərəfgirlik sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "bir tərəfi, bir fikri, bir şəxsi müdafiə etmək, ona tərəfdar olmaq, havadar çıxmaq" mənasında işlənir. Daha dəqiq olaraq, obyektivliyi və qərəzsizliyi itkisi ilə müşayiət olunan, müəyyən bir tərəfin, fikrin və ya şəxsin üstünlüyünün qeyri-obyektiv olaraq vurğulanmasıdır. Bu, həm müsbət, həm də mənfi kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Müsbət kontekstdə yaxın birinin, sevdiyi birinin havadarlığı, müdafiəsi kimi başa düşülə bilər. Mənfi kontekstdə isə ədalətsiz, qərəzli davranış, obyektivliyin pozulması kimi qəbul edilir.
Etimoloji baxımdan "tərəf" və "girlik" şəkilçisinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Tərəf" sözü "yan", "tərəf" mənasını verir. "-girlik" isə "-lıq" şəkilçisi ilə oxşar olaraq mənsubiyyət, keyfiyyət bildirir. Beləliklə, tərəfgirlik, bir tərəfə mənsubiyyət, bir tərəfin keyfiyyətini, xüsusiyyətini bildirir.
Tərəfgirliyin sinonimləri arasında "tərəfdarlıq", "havadarlıq", "qərəzlilik", "meyillilik" kimi sözlər yer alır. Ancaq bu sözlərin hamısı tərəfgirliyin bütün mənalarını tam əhatə etmir. Məsələn, "meyillilik" daha çox əqidə və ya fikirdə müəyyən bir istiqamətə doğru meyl etməni bildirir, "qərəzlilik" isə açıq şəkildə qərəzli davranışı vurğulayır. "Tərəfgirlik" isə həm mülayim, həm də aşkar qərəzli davranışı ifadə edə bilər.
Cümlədə necə işlədilməsinə nümunələr:
- Onun qərarında açıq-aşkar tərəfgirlik hiss olunurdu.
- Müsabiqədə hakimin tərəfgirliyi nəticəni təhrif etdi.
- Dostlarının tərəfgirliyi ona çox kömək oldu.
- Tənqiddə hər hansı bir tərəfgirliyə yol verməmək lazımdır.
Verilən nümunədəki "tənqiddə xoşa gəlməyən bir tərəfgirlik, dostbazlıq baş verir ki, baxanda quruyub qalırsan" cümləsi tərəfgirliyin mənfi kontekstini göstərir. Burada tərəfgirlik obyektivliyin və ədalətin pozulmasına səbəb olur və tənqidin səmərəsizliyini ifadə edir.