Tullanma sözü "tullanmaq" fellindən törəmiş bir isimdir. Azərbaycan dilinin qrammatikasına əsasən, "-ma" şəkilçisi fellərdən isim düzəltmək üçün istifadə olunur və bu halda "tullanmaq" fiilinin hərəkətini, prosesini, və ya nəticəsini ifadə edən bir isim əmələ gətirir. Yəni, "tullanma" birdən-birə yuxarıya doğru atılma, sıçrama, hərəkətsiz vəziyyətdən sürətli bir şəkildə qalxma və yenidən aşağı düşmə kimi fiziki bir hərəkəti təsvir edir.
Lüğətlərdə verilən məna ümumi olsa da, "tullanma" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüanslar əldə edə bilər. Məsələn:
- Fiziki tullanma: "Atın güclü tullanması hər kəsi heyrətləndirdi." (Burada atın yüksək və sürətli sıçraması nəzərdə tutulur.)
- Rəqs və idman növlərində tullanma: "Gimnastın zərif tullanmaları tamaşaçıları valeh etdi." (Burada rəqs və ya idman növündə yerinə yetirilən texniki bir hərəkət nəzərdə tutulur.)
- Məcazi mənada tullanma: "Sevincdən ürəyim tullanır!" (Burada sevincin şiddətini ifadə etmək üçün məcazi bir tullanma təsviri istifadə olunur. Fiziki bir hərəkət yox, əhval-ruhiyyənin vəziyyəti ifadə olunur.)
- Qəfil yüksəlmə: "Qiymətlərdəki tullanma istehlakçıları narahat etdi." (Burada qiymətlərin qəfil və sürətli yüksəlməsi nəzərdə tutulur. Bu, məcazi mənada istifadə olunmuş bir tullanma nümunəsidir.)
Beləliklə, "tullanma" sözünün mənası həm konkret fiziki bir hərəkəti, həm də müxtəlif məcazi mənaları əhatə edir. Sözün mənasının dəqiq anlaşılması cümlənin kontekstindən asılıdır. Sözün etimologiyasına gəldikdə isə, Türk dillərindəki "tullan-" kökünün qədim mənşəli olduğu və "atılmaq", "sıçramaq" mənalarını ifadə etdiyi düşünülür.