Tərpənmək felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası "hərəkətə başlamaq, hərəkətə gəlmək"dir. Lakin bu məna, həm fərdi, həm də kollektiv hərəkətləri əhatə edir. Fərdi hərəkətdə "tərpənmək" bir varlığın statik vəziyyətdən dinamik vəziyyətə keçməsini ifadə edir. Məsələn, "Uşaq uzun müddət yatdıqdan sonra tərpəndi." cümləsində "tərpənmək" uşağın yuxudan oyanıb hərəkət etməyə başlamasını bildirir. Kollektiv mənada isə bu söz bir qrup varlığın eyni anda və ya ardıcıl olaraq hərəkətə başlamasını ifadə edir: "Qış yuxusundan sonra heyvanlar tərpənməyə başladılar."
Lüğətlərdə "tərpənmək" felinin bəzən "tərpəşmək" ilə sinonim kimi istifadə olunduğunun qeyd edilməsi də mümkündür. Ancaq bu sinonimlik tam deyildir. "Tərpəşmək", daha çox qısa, zəif, əhəmiyyətsiz hərəkətləri ifadə etmək üçün işlədilir. Məsələn, "Yarpaqlar küləkdən tərpəşirdi" cümləsində yarpaqların kiçik, əhəmiyyətsiz hərəkətləri vurğulanır. "Tərpənmək" isə daha güclü, aydın görünən hərəkətləri əhatə edir. Beləliklə, "tərpənmək" və "tərpəşmək" arasında semantik bir fərq mövcuddur.
"Tərpənmək" felinin mənşəyinə nəzər salsaq, "tərpən-" kökünün qədim türk dillərindən gəldiyini görərik. Bu kök, hərəkət, təkan, sarsıntı kimi mənaları ifadə edir. "-mək" isə fel şəkilçisidir. Beləliklə, "tərpənmək" sözü hərəkətə gəlmə, canlanma, həyata keçmə kimi mənaları özündə birləşdirir. Sözün işlənmə sahəsi genişdir, həm konkret, həm də məcazi mənalarda istifadə olunur. Məsələn, "İqtisadiyyat tərpənməyə başladı" cümləsində "tərpənmək" iqtisadiyyatın canlanmasını, inkişaf etməyə başlamasını ifadə edir.
Verilən misal cümləsi "Hərdən külək əsər ki, yarpaq düşər; Ancaq onda suyum bir az..." qeyri-tamdır və "tərpənmək" sözü ilə bağlı deyil. Bu cümlədə yarpaqların hərəkəti təsvir olunur, ancaq həmin hərəkətin "tərpənmək" və ya "tərpəşmək" felinin hansısa konkret mənası ilə ifadə edilməsi mübahisəlidir. Daha tam bir mətn verilərsə, daha dəqiq izah verə bilərəm.