Təzələmək sözü Azərbaycan dilində geniş məna kəsb edən bir felldir. Sadəcə "yeniləmək" mənası ilə kifayətlənmək onun semantik zənginliyini əks etdirmir. "Təzələmək" daha çox köhnə, istifadə olunmuş, köhnəlmiş bir şeyi yenidən işlək vəziyyətə gətirmək, təmir etmək, bərpa etmək, təzə halına salmaq mənasında işlədilir. Bu, həm maddi, həm də mənəvi predmetlərə aid ola bilər.
Misal olaraq, verilən nümunədə "Paltarını təzələyib" ifadəsində paltarın təmiri, yuyulması, ütülənməsi, bəlkə də kiçildilməsi və ya bəzədilməsi nəzərdə tutulur. Yəni sadəcə yeniləmək deyil, əslində köhnə paltarı yenidən geyinməyə yararlı hala gətirmək prosesi baş verib.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "təzə" (yeni, gənc) kökü ilə "-ləmək" (fəal fellər düzəldən şəkilçi) birləşməsindən əmələ gəldiyini görərik. Beləliklə, "təzələmək" əslində bir şeyi "yeniləmək"dən daha çox "yenidən təzə etmək", "təzəliyini bərpa etmək" mənasını verir.
Fərqli cümlələrdə istifadəsinə nümunələr:
- O, köhnə evini təzələyib, tamamilə yeni bir evə çevirdi. (Burada təmir, bərpa mənası üstündür)
- Həftə sonu bağçamı təzələyəcəm, yeni çiçəklər əkəcəm. (Burada yeniləmə, bəzəmə mənası üstündür)
- Bu xəbər bütün fikirlərimi təzələdi. (Burada fikirlərin yenilənməsi, canlanması mənası üstündür)
- Dostumun yeni saç düzümü onu tamamilə təzələmişdi. (Burada görünüşün yenilənməsi, daha cəlbedici hala gəlməsi mənası üstündür)
Göründüyü kimi, "təzələmək" sözü geniş məna çalarlarına malik olub, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda işlənə bilər. Sadəcə "yeniləmək" tərcüməsi onun mənasını tam əhatə etmir.