Toxmaq sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir sözdür və əsasən ağır, iribaşlı taxta çəkic mənasında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "ağacdan yonulmuş iribaşlı çəkic, çox yoğun taxta çəkic" kimi tərifi olsa da, mənası daha incə nüanslar ehtiva edir. Toxmaq, adi bir çəkicdən fərqli olaraq, daha çox kütləvi, möhkəm və əsasən ağır işlərdə istifadə olunan bir alətdir. Materialı baxımından həmişə taxta olmaya da bilər; dəmir toxmaqlar da mövcuddur, lakin ənənəvi və geniş yayılmış növü taxta toxmaqdır.
Sözün etimologiyası türkcə köklərə söykənir və "toxumaq", "vurmaq" felindən törəyərək, "güclü vurma" mənasını ifadə edir. Bu məna, alətin istifadə sahəsini də göstərir: toxmaq, adi çəkiclə vurmaq mümkün olmayan, daha möhkəm və güclü zərbə tələb edən işlərdə istifadə olunur. Misal olaraq, çadır mıxlarını çəkmək, daşları sındırmaq, ağacları parçalamaq və ya bəzi tikinti işlərində istifadə oluna bilər.
Cümlədə istifadəsi: "Çadır mıxlarına vurulan toxmaqların səsi Culfa dağlarını və Ələncik qalasını titrədirdi" cümləsində toxmaqların gücünü və yaratdığı səsin şiddətini vurğulayır. Bu cümlədə toxmaq, yalnız bir alət deyil, həm də güc və təsiri simvolizə edir. Başqa nümunələr: "Qoca, toxmağı əlində yelləyərək ağacı parçalamağa çalışdı.", "Tikinti işçisi, ağır toxmağı yerə qoyub tənəffüs etdi." bu cümlələrdə də toxmağın ölçüləri və ağırlığının önəmli olduğu görünür.
Qısaca olaraq, toxmaq sözü, adi çəkicdən daha kütləvi, möhkəm və güclü zərbələr üçün istifadə olunan, əsasən taxtadan hazırlanmış, lakin digər materiallardan da hazırlana bilən bir aləti ifadə edir. Mənası yalnız materialı deyil, həm də istifadə sahəsini və yaratdığı təsiri əhatə edir.