Tovlanma – "Tovlanmaq" fellindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq "Tovlanmaq" felinin isim formasının təsviri verilsə də, "Tovlanma" sözünün daha geniş və dəqiq izahını vermək mümkündür. Əslində "Tovlanma" bir neçə mənaya malik ola bilər və bu mənalar kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Birinci məna: Qəfil, birdən-birə yaranan və intensiv bir həyacan, qızğınlıq, coşqunluq halı. Bu mənada "Tovlanma" daxili bir hissin, duyğunun ifadəsidir. Məsələn: "Ürəyindəki sevgidən, xoşbəxtlikdən tovlanma hiss edirdi." və ya "Onun səsindəki qəzəbdən əmələ gələn tovlanma hamını qorxutdu." bu mənada "qaynama", "coşma", "həyacanlanma" kimi sözlərlə sinonimdir, lakin bu sözlərdən fərqli olaraq birdən-birə yaranan intensivliyi daha çox önə çəkir.
İkinci məna: Kütləvi etiraz, üsyan, qiyam. Bu mənada "Tovlanma" cəmiyyətin bir qisminin və ya bütövlükdə ictimai qrupların, xalqın hökumətə, mövcud quruluşa qarşı çıxması, etirazını nümayiş etdirməsi deməkdir. Məsələn: "Xalqın ağır iqtisadi vəziyyətdən doğan tovlanması hökuməti ciddi narahat etdi." Bu mənada "etiraz", "üsyan", "inqilab" kimi sözlərlə sinonim, lakin miqyası və intensivliyi baxımından fərqlənə bilər.
Üçüncü məna (daha az işlənən): Təbii hadisələrdə, məsələn, dənizdə dalğaların qüvvətlə qalxması və coşması. Məsələn: (poetik üslubda) "Dənizin tovlanması gəmiləri təhlükəyə atdı." Bu mənada "fırtına", "tufan" kimi sözlərlə müqayisə oluna bilər, lakin daha çox metaforik mənada işlənir.
Etimologiyası: Sözün kökü türk dillərindəki "tovlanmaq" felinə dayanır. "Tovlanmaq" felinin mənası "həyacanlanmaq", "coşmaq", "qaynamaq", "ağırlaşmaq" kimi izah edilir. "Tovlanma" isə bu felin isim formasını təşkil edərək, həmin fellərin yaratdığı vəziyyəti və ya prosesi bildirir.
Beləliklə, "Tovlanma" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsas mahiyyətini qəfil baş verən intensiv bir hərəkət, həyacan və ya qiyam təşkil edir.