Tövhid (ər. توحيد - tawhīd) sözü ərəb dilindən gəlmişdir və kökü "vahid" (واحد) - "bir" sözündəndir. Əsas mənası "birliyə gətirmək", "bir neçə şeyi birləşdirmək", "vəhdətə qovuşdurmaq"dır. Lakin İslam dini kontekstində bu sözün daha dəqiq və geniş bir mənası vardır.
İslam teoloji düşüncəsində tövhid, Allahın tək və yeganə olduğuna, şəriki və bənzəri olmadığına dair inancın adıdır. Bu, İslamın əsas təməl prinsiplərindən biridir və müsəlmanın imanının əsasını təşkil edir. Tövhid, Allahın birliyini üç əsas aspektdə nəzərdə tutur:
1. Tövhidür-Rububiyyə (ربوبية): Allahın Rəbb olaraq, kainatı yaradan, idarə edən və ona rifah bəxş edən yeganə varlıq olduğuna inam. Bu, Allahın kainatdakı hakimiyyətinin və qüdrətinin tək olduğunu qəbul etmək deməkdir. Bu mənada tövhid, kainatın Allahdan başqa bir qüvvə tərəfindən idarə olunmadığını qəbul etməyi əhatə edir.
2. Tövhidür- Uluhiyyə (ألوهية): Allahın ibadətə layiq yeganə varlıq olduğuna inam. Yəni yalnız Allaha ibadət edilməlidir, dua edilməlidir, yalnız Ondan kömək istənilməlidir. Digər varlıqlara ibadət, onlara dua etmək şirk sayılır və tövhidə ziddir.
3. Tövhidür- Esma və Siffat (أسماء وصفات): Allahın gözəl adlarına və sifətlərinə inam. Bu, Allahın özünə məxsus olan və heç bir məxluqa mənsub olmayan ad və sifətlərinə inanmaq deməkdir. Bu aspekt, Allahın təsvir edilməzliyini və mükəmməlliyini qəbul etməyi əhatə edir.
Beləliklə, tövhid sadəcə "bir neçə şeyi birləşdirmək" mənasından daha çox, İslam dini kontekstində Allahın birliyinə, yeganəliyə və Ona ibadətin yalnız Ona məxsus olduğuna dair dərin bir inanc sistemini ifadə edir. Bu inanc, müsəlmanın həyatının bütün sahələrini əhatə edir və onun davranışlarını, düşüncələrini və əməllərini formalaşdırır.