Tüllablıq sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yer tutur və tarixi inkişaf prosesini əks etdirən bir çox mənaları özündə ehtiva edir. Əvvəla, qeyd etmək lazımdır ki, "tüllablıq" termini əsasən köhnəlmiş bir söz olub, müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda işlədilir. Əsasən tarixi mənbələrdə, ədəbiyyatda və ya dialektlərdə rast gəlinir.
Birinci mənası, "köhn. Tələbəlik (dini məktəb tələbəliyi)" olaraq verilmişdir. Bu mənada "tüllablıq" sözü, əsasən dini məktəblərdə (məsələn, mədrəsələrdə) təhsil alan şəxslərin tələbəlik həyatını, onların təhsil aldığı müddəti və bu dövrə xas olan həyat tərzinə işarə edir. Müasir "tələbəlik" sözündən fərqli olaraq, "tüllablıq" daha çox tarixi bir kontekstdə, spesifik dini təhsil müəssisələrində təhsil alanlara aid edilir.
İkinci mənası isə, "məc. dan. Yüngüllük, ciddiyyətsizlik, ləyaqətsizlik, vecsizlik, bambılılıq" kimi izah olunur. Bu, sözün məcazi mənasıdır və birinci məna ilə müəyyən bir əlaqəyə malikdir. Əgər dini məktəblərdə təhsil alan bir şəxs təhsili ciddi qəbul etməyərək yüngülcə yanaşırsa, o zaman onun davranışı "tüllablıq" kimi qiymətləndirilə bilər. Bu mənada "tüllablıq" sözü məsuliyyətsizlik, ciddiyyətsizlik, laqeydlik və davranışlardakı səhlənkarlığı ifadə edir. "Bambılılıq" ilə əlaqələndirilməsi də bu mənaya uyğundur, çünki bambılılıq da eyni şəkildə ciddiyyətsizlik və uşaqcasına davranışı əks etdirir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "tüllə" (tələbə) kökündən törədiyini görərik. "Tüllablıq" isə bu kökdən "-lıq" əlavəsi ilə əmələ gəlmişdir. "-lıq" əlavəsi isimlərin mənsubiyyət, vəziyyət və ya keyfiyyət bildirən isimdi çevirmək üçün istifadə olunur. Beləliklə, sözün hər iki mənası da kökündən və əlavədən məntiqi şəkildə törəməkdədir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
Köhnəlmiş mənada: "O, uzun illər tüllablıq həyatı yaşamış, mədrəsələrdə təhsil almışdı."
Məcazi mənada: "Onun tüllablığı və səhlənkarlığı hər kəsə görünür idi." və ya "Bu işə tüllablıqla yanaşmaq olmaz, ciddiyyət tələb olunur."