Tüpürcəkləmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "tüpürcəyə batırmaq" və ya "tüpürcək sürtmək" kimi dar mənada izah edilməkdən daha geniş və dəqiq şəkildə təsvir edilməlidir. Lügətlərdəki bu qısa ifadə, felin bütün imkanlarını əhatə etmir.
Əslində, "tüpürcəkləmək" felinin mənası kontekstdən asılı olaraq bir neçə nüansı özündə ehtiva edir. Bu fəaliyyət, sadəcə tüpürcəyin bir səthə sürtülməsini deyil, həm də nəmin, yapışqanlığın, və ya hətta bəzi hallarda, tüpürcəyin tərkibindəki fermentlərin təsiri ilə əlaqədar prosesləri əhatə edə bilər. Beləliklə, daha dəqiq məna belə ifadə edilə bilər: bir şeyə tüpürcəyi sürtmək, batırmaq, nəmləndirmək və ya yapışdırmaq məqsədi ilə istifadə etmək.
Məsələn:
- "Uşaq yapışqan kağızı tüpürcəkləyərək divara yapışdırdı." Bu cümlədə "tüpürcəkləmək" yapışdırmaq məqsədi ilə nəmləndirmə və yapışqanlığın artırılmasını ifadə edir.
- "Qədim sənətkar ipəyi tüpürcəkləyərək düyünləri möhkəmləndirirdi." Bu cümlədə isə "tüpürcəkləmək" ipəyin daha yaxşı yapışması və düyünlərin möhkəm bağlanması üçün nəmləndirmə funksiyasını ifadə edir.
- "O, yaralı əlini tüpürcəkləyərək təmizləməyə çalışdı." Bu cümlədə "tüpürcəkləmək" təmizləmə və ya dezinfeksiya kimi əlavə bir məna daşıyır (əlbəttə ki, bu, tibbi baxımdan düzgün bir üsul deyil).
Etimoloji baxımdan "tüpürcəkləmək" "tüpürcək" kökünə "-ləmək" əlavəsindən əmələ gəlmişdir. "-ləmək" əlavəsi, bir əməli, bir prosesi ifadə edir. Beləliklə, felin mənşəyi də onun mənasının hərəkətlilik və prosesliliyinə işarə edir.
Yekun olaraq, "tüpürcəkləmək" felinin mənası kontekstdən asılı olaraq "tüpürcəklə nəmləndirmək, yapışdırmaq, möhkəmləndirmək və ya təmizləmək" kimi daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilməlidir.