izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ucadan zərfi, əsasən səsin gücü və yüksəkliyi ilə bağlıdır. Lüğətlərdə verilən "bərkdən, yüksəkdən, zildən" tərifləri onun əsas mənasını əks etdirir, lakin daha geniş və dəqiq izah tələb edir. "Ucadan" sözü səsin həm intensivliyini, həm də tonunu ifadə edir. Yəni, həm səsin güclü, həm də yüksək olması nəzərdə tutulur. Sadəcə "bərkdən" demək, səsin yalnız intensivliyinə işarə edərkən, "ucadan" həm gücü, həm də yüksəkliyi (tonu) əhatə edir.

Etimoloji baxımdan, "uca" sözünün kökü türk dillərindəki "uç", "yüksək" mənalı sözlə əlaqələndirilir. "Dan" şəkilçisi isə hərəkət bildirir. Beləliklə, "ucadan" "yüksəkdən, ucdan (səs)" mənasını verir. Bu məna, səsin mənbəyinin yüksəkliyindən daha çox, səsin yüksək və güclü yayılmasını vurğulayır.

Cümlə içərisində istifadəsi müxtəlif kontekstlərdə dəyişir. Məsələn, "Ucadan danışmaq" ifadəsi sadəcə səsin güclü olmasını deyil, həm də dinləyicilərə aydın çatdırılmasını nəzərdə tutur. "Ucadan gülmək" ifadəsi isə həm gülüşün güclü, həm də coşğun olduğunu göstərir. "Ucadan oxumaq" isə səsi yüksəltməklə oxumağı ifadə edir. Hər üç nümunədə "ucadan" sözü səsin həm intensivliyini, həm də tonunu ehtiva edir. Bununla yanaşı, bəzən "ucadan" sözü məcazi mənada da işlənə bilər, məsələn, "ucadan düşündü" deyərkən səsin yüksəkliyindən yox, fikirlərinin gücündən, aydın və dəqiq ifadə olunduğundan bəhs olunur.

Qısacası, "ucadan" zərfi, səsin gücü və yüksəkliyini ifadə edən, etimoloji kökü "yüksəklik"lə bağlı olan və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalı nüanslar əldə edən bir sözdür. Onun "bərkdən"dən fərqi isə, yalnız səsin intensivliyini deyil, həm də yüksəkliyini və aydınlığını vurğulamasıdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz