izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Uduzmaq (f.): Azərbaycan dilində geniş mənada istifadə olunan bir feldir. Əsas mənası məğlubiyyət, yenilmək, üstün gəlməməkdir. Lakin bu mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüanslar əldə edə bilər. Sözün etimologiyası türk dillərindən gəlmə olub, kökü "udu-" felindən törəmişdir və "itirmək, əldən çıxarmaq" mənalarını əks etdirir.

1. Məğlubiyyət: Bu, uduzmağın ən geniş yayılmış mənasıdır. Müxtəlif sahələrdə baş verən rəqabətlərdə - oyunlarda (şahmat, dama, futbol və s.), yarışlarda (idman yarışları, intellektual oyunlar və s.), döyüşlərdə (hərbi, siyasi və s.), mübahisələrdə və s. - qarşı tərəfin üstünlüyünü qəbul etmək, onlara qalib gəlməmək deməkdir. "Şahmatda uduzdum.", "Futbol matçında rəqib komandaya uduzduq.", "Mübahisədə uduzdum, haqlı olmadığımı başa düşdüm." kimi cümlələrdə bu məna açıq-aşkar görünür.

2. İtirmək, əldən vermək: Uduzmaq sözü bəzi hallarda maddi və ya mənəvi dəyərləri itirmək mənasında da işlənə bilər. Bu mənada, konkret bir rəqib olmaya da bilər. Məsələn, "Pulunu uduzdum.", "Sağlamlığını uduzdu.", "Vaxtını uduzdu." cümlələrində uduzmaq, bir şeyin itirilməsini, əldən verilməsini ifadə edir. Bu mənada, "itirmək" sözünün sinonimi kimi çıxış edir.

3. Qazanmaq imkanının olmaması: Bəzi kontekstlərə görə, uduzmaq sözü, qalib gəlməyin mümkün olmaması vəziyyətini ifadə edə bilər. "Bu mübarizədə uduzmaq qabaqcadan məlum idi.", "Belə bir güclü rəqibə qarşı uduzmaq təbii idi." kimi cümlələrdə bu məna önə çıxır. Burada, hadisənin nəticəsinin qabaqcadan aydın olması vurğulanır.

4. Mənəvi məğlubiyyət: Uduzmaq sözü, həmçinin mənəvi məğlubiyyəti, özünə inamın azalmasını, ümidsizliyə qapılmanı da ifadə edə bilər. "Özünə inamını uduzdu." cümləsi bunu nümunə kimi göstərir. Bu zaman, konkret bir yarış və ya mübahisə olmaya da bilər.

Beləliklə, "uduzmaq" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq geniş spektrdə dəyişə bilir. Əsasən məğlubiyyəti əks etdirməklə yanaşı, itirmək, əldən vermək, qazanmaq imkanının olmaması və mənəvi məğlubiyyət kimi mənaları da özündə ehtiva edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz