Uğraşmaq (f.) - Bu söz, əsasən, uzun müddət davam edən, səy və vaxt tələb edən bir fəaliyyətlə məşğul olmağı, ona vaxt ayırmağı, enerji sərf etməyi bildirir. Sadəcə, qısa müddətli bir işlə məşğul olmaqdan fərqli olaraq, uğraşmaq daha çox səbr, dözüm və davamlılıq tələb edən bir prosesi ifadə edir. Həm də bir məsələnin, problemin və ya hadisənin həlli ilə əlaqədar səy göstərmək mənasını da ehtiva edə bilər.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, sözün kökü "uğraş-" fele və "-maq" məsdər şəkilçisindən əmələ gəlmişdir. "Uğraş-" kökü, "yaxınlaşmaq", "qarşılaşmaq", "mübarizə aparmaq" kimi mənaları əks etdirərək, bir məqsədə çatmaq üçün səy göstərməyi, çətinliklərlə qarşılaşmağı və onları dəf etməyi nəzərdə tutur.
Fərqli kontekstlərdə "uğraşmaq" sözünün işlənməsinə baxaq:
1. Elmi araşdırmalar: "Professor illərdir bu nəzəriyyə ilə uğraşır və nəhayət, mühüm kəşflər etmişdir." (Burada uzun müddət davam edən elmi bir fəaliyyətə işarə edilir.)
2. Həyat problemləri: "O, uzun müddət maddi çətinliklərlə uğraşdı və nəhayət, öz işini qurdu." (Burada həyatın çətinliklərinin öhdəsindən gəlmək, onlarla mübarizə aparmaq mənası var.)
3. Hobbi və maraqlar: "Boş vaxtlarında o, əl işləri ilə uğraşır və çox gözəl əsərlər yaradır." (Burada sevdiyi bir fəaliyyətlə məşğul olmaq ifadə olunur.)
4. Mənfi kontekstdə: "O, həmişə qeybət və dedikodu ilə uğraşır." (Burada zərərli və ya mənasız fəaliyyətlə məşğul olmaq ifadə olunur.)
Misal olaraq verilən cümlədə ("Bu cəbr, həndəsə bilməm nə demək? Uğraşan beynimi incitmiş olur.") "uğraşmaq" sözü şəxsin cəbr və həndəsəni öyrənmək üçün səy göstərməsinə, ancaq müvəffəq olmayaraq beyinin yorğunluğuna işarə edir. Bu, sözün çətinliklə qarşılaşmaq və səy göstərmək mənalarının birbaşa nümayişidir.