Uzaqlıq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada məsafəni, iki nöqtə arasındakı fiziki məkanı ifadə edir. Bu, sadəcə “uzaq olma” hissini deyil, həm də bu uzaqlığın kəmiyyətini – məsəfənin uzunluğunu əks etdirir. Məsələn, “Yolun uzaqlığı” ifadəsində yalnız yolun uzaq olması deyil, həm də onun konkret uzunluğu nəzərdə tutulur. Belə ki, "qısa yol" və "uzaq yol" ifadələri bir-birinə zidd olub, yolun uzunluğunu müqayisə edir.
Uzaqlığın ifadəsinə müxtəlif ölçü vahidləri (kilometr, metr, santimetr və s.) və ya nisbi ifadələr ("bir saatlıq yol", "iki gün davam edən yol" və s.) ilə yanaşmaq olar. Bu da uzaqlığın yalnız keyfiyyət göstəricisi deyil, həm də kəmiyyət göstəricisi olduğunu göstərir. "Səfərin uzaqlığı" cüməsində də səfərin uzun müddətli olması ilə yanaşı, məsafənin də uzun olduğunu nəzərdə tutulur.
Etimoloji baxımdan "uzaqlıq" sözü "uzaq" sözünün "-lıq" mənsubiyyət şəkilçisi ilə əmələ gəlmişdir. "-lıq" şəkilçisi isim yaradaraq, keyfiyyəti, vəziyyəti və ya mənşəyi bildirir. Beləliklə, "uzaqlıq" sözü "uzaq olma vəziyyəti" mənasını verir.
Uzaqlıq, ancaq fiziki məsafəni deyil, həm də məcazi mənada vaxt, mənəvi məsafəni də ifadə edə bilər. Məsələn, "Onların arasında uzaqlıq var idi" cüməsində fiziki uzaqlıq deyil, qarşılıqlı anlaşmazlıq, soyuqluq, emosional məsafə nəzərdə tutulur. Bu mənada "uzaqlıq" mənfi bir konnotasiya daşıyır.
Müxtəlif kontekstlərdə istifadəsinə misallar:
- Fiziki məsafə: Şəhərlərin arasındakı uzaqlıq çox idi.
- Vaxt baxımından uzaqlıq: Hadisələrin baş verməsi arasında uzun bir uzaqlıq var idi.
- Mənəvi məsafə: Ailə üzvləri arasında soyuqluq, uzaqlıq hiss olunurdu.