Uzaşmaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası "uzaqlaşmaq", "aralanmaq", "ayrılmaq"dır. Lüğətlərdə sadəcə "uzaqlaşmaq" kimi qısa bir izah verilsə də, mənanın daha geniş və dəqiq təsviri üçün kontekstin nəzərə alınması vacibdir. Uzaşmaq, həm fiziki məsafənin artması, həm də məcazi mənada, mənəvi, emosional və ya sosial məsafənin artması kimi başa düşülə bilər.
Fiziki mənada uzaşmaq, bir obyekt və ya şəxsin digərindən getdikcə uzaqlaşması deməkdir. Misal üçün, "Gəmi sahilə doğru uzaşdı" cümləsində uzaşmaq fiziki məsafənin artmasını ifadə edir. Bu mənada sinonimləri "uzaqlaşmaq", "aralanmaq", "ayrılmaq" ola bilər.
Məcazi mənada isə uzaşmaq, münasibətlərin soyuması, insanların bir-birindən uzaqlaşması, əlaqələrin zəifləməsi kimi başa düşülə bilər. Məsələn, "Onların arasında soyuqluq yaranmışdı, getdikcə bir-birindən uzaşırdılar" cümləsində uzaşmaq mənəvi uzaqlaşmanı ifadə edir. Bu kontekstdə sinonimləri "küsüşmək", "aralanmaq", "əlaqələri kəsmək" ola bilər.
Atalar sözündəki "Yaxşıya yanaş; Yamandan uzaş." ifadəsində uzaşmaq, pis əməllərdən, pis adamlardan uzaq durmaq, onlardan ayrılmaq mənasında işlənir. Bu, əxlaqi və mənəvi bir məsafəni qorumağı vurğulayır.
Misal olaraq verilən şeir parçaları da uzaşmağın müxtəlif mənalarını göstərir: "Gözdən uzaşdı, qoymayın" ifadəsi, fiziki uzaqlaşmadan daha çox, nəzarətdən çıxma, itirilmə təhlükəsini ifadə edir. "Qırıldı, qaçdı, qoymayın" ifadəsi ilə birlikdə düşmənə qarşı mübarizəni və onu izləməyi ifadə edir.
Uzaşmaq sözünün etimologiyası "uzaq" kökünə "-aşmaq" əlavəsindən əmələ gəlir. "-aşmaq" əlavəsi hərəkət və prosesi ifadə edir. Beləliklə uzaşmaq, "uzağa doğru hərəkət etmək" mənasını verir.