Uzunqıçlı sifəti, əsasən at və ya digər heyvanların qıçlarının uzunluğunu ifadə etmək üçün işlədilir. Lüğətlərdəki "qılçaları (qıçları) uzun olan" tərifi kifayət qədər ümumi olsa da, daha dəqiq izah vermək mümkündür. Uzunqıçlı sözü, heyvanın qıçlarının normal ölçülərdən daha uzun olduğunu, bu uzunluğun hərəkət, sürət və ya bədən quruluşuna təsir etdiyini vurğulayır. Məsələn, uzunqıçlı at daha sürətli ola bilər, uzunqıçlı it isə daha uzaq məsafələr qət edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "uzun" sözünün mənası açıqdır – ölçünün uzun olması. "Qıçlı" isə "qıç" sözündən törəmişdir və heyvanın ayaqlarını ifadə edir. Beləliklə, "uzunqıçlı" "uzun ayaqlı" mənasını verir, lakin sadəcə "uzun ayaqlı" ifadəsindən daha spesifik bir məna daşıyır. "Uzun ayaqlı" daha çox insanlara da aid edilə bilər, halbuki "uzunqıçlı" əsasən heyvanlar üçün işlənir.
Verilən nümunə cümləsində ("Rəhimli qulac-qulac addımlar atan uzunqılça təhkimçinin arxasından güclə çatırdı") "uzunqıçlı" sözü əvəzinə "uzunqılça" sözü işlənilib. Bu, qədim türkcə köklərə malik olan bir söz olub, atın və ya başqa bir heyvanın qılınc kimi uzun və nazik qıçlarına işarə edir. "Uzunqılça"nın "uzunqıçlı"dan fərqi onun daha poetik, obrazlı bir ifadə olmasıdır. Hər iki söz eyni məkanı, yəni qıçların uzunluğunu ifadə edir, ancaq "uzunqılça" sözü ədəbi üslubda daha çox üstünlük təşkil edir. "Uzunqıçlı" daha çox elmi və ya təsviri mətnlərdə işlənsə də, hər iki sözün də yerli ədəbiyyatda istifadəsinə rast gəlmək olar.
Müxtəlif cümlələrdə "uzunqıçlı" sözünün necə işlənə biləcəyinə dair nümunələr:
- Çölün sərt küləyində uzunqıçlı ceyranlar sürətlə qaçır.
- Fermada uzunqıçlı atlar otlayır.
- O, uzunqıçlı itinin ətrafında oynayırdı.
Göründüyü kimi, "uzunqıçlı" sözü müxtəlif heyvanlar üçün işlənə bilər və hər dəfə də qıçların uzunluğuna və bu uzunluğun heyvanın hərəkətinə, sürətinə və ya ümumi görünüşünə təsir etdiyini vurğulayır.