Uzunlatmaq fellinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası "uzun etmək, uzunluğunu, boyunu artırmaq, uzunlaşdırmaq"dır. Lüğətlərdə verilən bu izah, felin əsas funksiyasını əks etdirir, lakin onun istifadə sahələrini və kontekstə görə məna çalarlarını tam əhatə etmir.
Dilçilik baxımından "uzunlatmaq" feli, əsasən, fiziki ölçülərin artırılmasını ifadə edir. Bu artım müxtəlif vasitələrlə həyata keçirilə bilər: məsələn, bir əşyanı uzadaraq, bir qurğunu genişləndirərək, bir toxumanı uzatmaqla və s. Beləliklə, "uzunlatmaq" fellinin mənası "uzunluğunu artırmaq" deyil, daha geniş olaraq "uzunluq ölçüsünü dəyişərək artırmaq" kimi ifadə edilməlidir. Bu, feli həm konkret (fiziki) həm də məcazi mənalarda istifadə etmək imkanı verir.
Məcazi mənada "uzunlatmaq" vaxtı, müddəti uzatmaq, bir işi gecikdirmək mənasında da işlənə bilər. Məsələn: "Yığıncağı uzunlatmaq olmazdı", "Xəstəliyin müalicəsi prosesini uzunlatma", "Bu gedişlə işi uzunlatdırarsınız". Bu cür istifadədə "uzunlatmaq" felinin mənası "vəzifənin, işin müddətini arıtmaq, gecikdirmək" kimi izah edilə bilər.
Felin mənşəyi baxımından, "uzun" sözünün kökünə "-latmaq" əlavəsinin artırılması ilə əmələ gəlmişdir. "-latmaq" əlavəsi isə bir şeyə müəyyən bir keyfiyyət əlavə etmək mənasını verir. Bu baxımdan "uzunlatmaq" "uzun etmək" mənasını daha da dəqiqləşdirir.
Qısaca olaraq, "uzunlatmaq" felinin mənası "bir şeyin uzunluğunu, boyunu, müddətini və ya hər hansı bir ölçüsünü artırmaq" kimi daha dolğun və dəqiq şəkildə ifadə edilə bilər. Bu izah, həm konkret, həm də məcazi mənaları əhatə edir və felin dilçilik strukturunu da aydınlaşdırır.