izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ülvilik (ərəb. ʿulū - yüksəklik, ucalıqdan) anlayışı, özündə bir sıra müxtəlif, lakin bir-biri ilə sıx bağlı mənaları əks etdirən mürəkkəb bir leksik vahiddir. Əsas mənası yüksəklik, ucalıq, şərəf, şöhrətdir. Lakin bu yüksəklik sadəcə fiziki yüksəklik deyil, daha çox mənəvi, əxlaqi, ruhani bir ucalığı, kamilliyi, aliliyini ifadə edir. Ülvilik, insanın özündəki ilahi əlamətlərin, kamilliyin təzahürü olaraq qəbul edilir. Bu baxımdan, ülvilik, müqəddəsliyə (qüds) yaxın, hətta onun sinonimi kimi də işlənə bilər, lakin hər iki anlayış arasında incə bir fərq vardır. Müqəddəslik daha çox dini kontekstdə, ilahi qüvvə ilə bağlı istifadə olunarkən, ülvilik daha geniş mənada, yüksək mənəvi keyfiyyətləri, əxlaqi kamilliyi və ali məqsədləri ifadə edə bilər.

Ülvilik anlayışının istifadəsi kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Misal üçün, "ülvi məqsəd" deyəndə, yüksək mənəvi məqsədləri, "ülvi hisslər" deyəndə isə yüksək mənəvi keyfiyyətləri ifadə edən hissləri nəzərdə tuturuq. "Ülvi bir şəxsiyyət" ifadəsi isə həm əxlaqi cəhətdən pak, həm də cəmiyyət üçün böyük əhəmiyyətə malik olan bir insanı xarakterizə edir. Gətirilən misalda, "burada bir ülvilik və qüdsilik görürdü" cümləsində müəllimin uşağın gözlərində gördüyü təmizliyi, günahsızlığı, mənəviyyatın təzahürünü, həmçinin müqəddəsliyə yaxın bir nuraniyyəti ifadə etmək istədiyi aydın görünür.

Ümumi olaraq, ülvilik, insanın özünü təkmilləşdirməsinə, yüksək əxlaqi prinsiplərə riayət etməsinə, cəmiyyətə faydalı olmağa səy göstərməsinə çağırışdır. Bu anlayış, həm də insanın ətraf aləmə, həyata olan münasibətinin dərinliyini, kamilliyini və ucluluğunu əks etdirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz