Üzləmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "üz çəkmək" və ya "bir şeyin üzərinə yapışdırmaq"dan daha geniş və çoxşaxəlidir. Lüğətlərdəki qısa təriflər, sözün bütün semantik imkanlarını əhatə etmir. Üzləmək, əsasən, bir səthin üzərini başqa bir materialla örtmək, bəzəmək və ya müəyyən xüsusiyyətlər vermək məqsədi ilə edilən bir əməliyyatı ifadə edir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "üz" morfeması ilə "ləmək" fel şəkilçisinin birləşməsindən əmələ gəldiyini görərik. "Ləmək" felinin özü də bir səthi başqa bir şeylə örtmək, yapışdırmaq mənasını verir. Beləliklə, "üzləmək" bir səthin üzünün tamamilə və ya qismən dəyişdirilməsi, yeni bir görünüş qazanması prosesini ifadə edir. Bu dəyişiklik estetik məqsədlərlə (məsələn, bina fasadının üzlənməsi) və ya funksional məqsədlərlə (məsələn, yolun asfalt üzlənməsi) edilə bilər.
Üzləmək feli müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalarda işlənə bilər. Məsələn:
- Tikinti: "Divarı kərpiclə üzləmək", "binanın fasadını mərmərlə üzləmək" – burada üzləmək, səthin görünüşünü dəyişmək, bəzəmək, möhkəmləndirmək məqsədi daşıyır.
- Yol tikintisi: "Yolu asfaltla üzləmək" – burada üzləmək, səthin funksional xüsusiyyətlərini (davamlılıq, keçiricilik) yaxşılaşdırmaq üçündür.
- Məcazi mənada: "Həqiqətlə üzləşmək" – burada üzləmək, bir şeylə qarşılaşmaq, onunla mübarizə aparmaq mənasında işlənir. Bu, sözün metaforik istifadəsidir.
Beləliklə, "üzləmək" felinin mənasını sadəcə "üz çəkmək" kimi təqdim etmək kifayət deyil. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir və səthin örtülməsi, bəzənməsi, funksional dəyişikliyə uğraması və hətta metaforik olaraq bir hadisə ilə qarşılaşma prosesini ifadə edə bilər.