Üzüyuxarı sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənir və əsasən iki əsas mənaya malikdir: birincisi, aşağıdan yuxarıya doğru hərəkət, ikincisi isə başiyuxarı, dik yuxarı istiqamət.
Birinci məna daha ümumi olub, hər hansı bir obyektin, varlığın və ya nəqliyyat vasitəsinin aşağıdan yuxarıya doğru hərəkət etdiyini bildirir. Bu mənada "üzüyuxarı qalxmaq", "üzüyuxarı sürüşmək", "üzüyuxarı qaçmaq" kimi ifadələr işlənə bilər. Məsələn, "Dağ yamacından üzüyuxarı qalxdı" cümləsində "üzüyuxarı" sözü yamacın aşağı hissəsindən yuxarı hissəsinə doğru hərəkəti göstərir.
İkinci mənada isə "üzüyuxarı" sözü daha çox məcazi mənada işlənərək dik, şaquli bir istiqaməti ifadə edir. Bu mənada, əşyanın və ya hadisənin yüksəlişini, inkişafını və ya artımını təsvir etmək üçün işlədilir. Məsələn, "Şəhər üzüyuxarı qalxır" ifadəsi şəhərin sürətli inkişafını, binaların hündürlüyünün artmasını, ümumiyyətlə yüksəlişi ifadə edir. Verilən nümunə cümlədəki “Maşın küçələri axşamüstü gəzintisinə çıxmış adamlarla dolu olan Şimranı üzüyuxarı qalxır” ifadəsində də bu məcazi məna daha çox önə çıxır. Şimranın coğrafi mövqeyinin, yüksəkliyinin artması deyil, daha çox şəhərin görünüşünün, atmosferinin, həyat tərzinin sanki yuxarıya doğru, daha yüksək bir səviyyəyə doğru qalxması təsvir edilir.
Etimoloji baxımdan, "üz" və "yuxarı" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Üz" burada istiqaməti, yönü bildirir, "yuxarı" isə yuxarıya doğru hərəkəti və ya vəziyyəti göstərir. Beləliklə, sözün tam mənası "üzü yuxarıya doğru" deməkdir.
Qeyd edək ki, "üzüyuxarı" sözü əsasən danışıq dilində işlənir və yazılı dildə daha az rast gəlinir. Yazılı dildə daha formal ifadələrə üstünlük verilir.