Varlanmaq (f.): Bu fel kökü "var" olan bir söz olub, əsas mənası "varlı olmaq", "sərvətə malik olmaq", "var-dövlət sahibi olmaq"dır. Lüğətlərdəki qısa izahlar bu mənanı əhatə etsə də, kontekstdən asılı olaraq daha geniş mənalar kəsb edə bilər. Məsələn, "varlanmaq" yalnız maddi sərvətin artmasını deyil, həm də nüfuzun, qüdrətin, əlaqələrin güclənməsini, həyat səviyyəsinin yüksəlməsini ifadə edə bilər. Belə hallarda "varlanmaq" felli ifadəsi daha çox metaforik mənada işlənir. Mənfi mənalarda isə, qanunsuz yollarla sərvət əldə etmə, başqalarının hesabına varlanma kimi halları ifadə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "var" kökü "mövcud olmaq", "olmaq", "sahib olmaq" mənalarını ifadə edir. "-lanmaq" isə fel şəkilçisi olub, prosesi və ya hal dəyişikliyini bildirir. Beləliklə, "varlanmaq" sözü əslində "var olmaq halına düşmək", "varlı olmaq prosesi" mənasını daşıyır. Bu proses tədricən və ya qəfil baş verə bilər.
Cümlədə necə işləndiyi nümunələri:
- O, uzun illər zəhmət çəkib varlandı. (Maddi sərvətin artması)
- Yeni layihədən sonra şirkət xeyli varlandı. (Nüfuz və gücün artması)
- Onun varlanmağı ətrafındakıların həsədini qızışdırdı. (Varlanma prosesinin nəticələri)
- Qanunsuz əməllərlə varlanmağa cəhd edən şəxslər cəzalandırılacaqlar. (Qanunsuz yollarla varlanma)
- Nurcabbar var-dövlətə də, varlanmaq ehtirası ilə özünü oda-közə vuranlara da ikrahla baxırdı. (Həm maddi varlığa, həm də bu varlığa can atanlara mənfi münasibət)
Yekun olaraq, "varlanmaq" sözü sadəcə varlı olmaq mənasından daha geniş bir məna spektrinə malikdir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif interpretasiyalara yol aça bilər.