Varlı sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "dövlətli, sərvətli, bolluq və rifah içərisində yaşayan" mənasını ifadə edir. Lüğətlərdəki sadə təriflərdən fərqli olaraq, bu sözün daha dəqiq və geniş şəkildə izahına baxaq.
Etimoloji baxımdan "varlı" sözü "var" felindən törəmişdir. "Var" felinin mənası "mövcud olmaq, əldə olmaq, sahib olmaq" kimi müxtəlif çalarları əhatə edir. Bu baxımdan "varlı" sözü sadəcə maddi sərvətə sahib olmağı deyil, həm də həyatın müxtəlif sahələrində bol-bol olanlara, yəni, maddi nemətlərin, imkanların, sağlamlığın, xoşbəxtliyin və s. bol olmasına işarə edə bilir.
Beləliklə, "varlı" sözü aşağıdakı mənaları ehtiva edir:
- Maddi var-dövlətə sahib olan: Bu, ən geniş yayılmış mənasıdır. "Varlı adam", "varlı ailə", "varlı ölkə" ifadələrində olduğu kimi.
- Müəyyən keyfiyyətə malik olan: Məsələn, "varlı təsərrüfat" ifadəsində "varlı" sözü məhsuldarlığı, bol məhsul verən bir təsərrüfatı bildirir. "Rəngləri varlı bir tablo" ifadəsində isə rənglərin müxtəlifliyi və zənginliyini ifadə edir.
- Zəngin, dolu olan: "Varlı bir həyat sürür", "Varlı təcrübəsi var" ifadələrində həyat təcrübəsinin zənginliyindən, çoxsaylı hadisələrə şahidlik etməkdən bəhs olunur. Burada maddi sərvət deyil, keyfiyyət ön plana çıxır.
Cümlə içərisində "varlı" sözünün işlənməsinə bəzi nümunələr:
- O, varlı bir ailədə doğulmuşdu.
- Varlı həyat tərzi onun üçün əhəmiyyətli deyildi.
- Varlı təsərrüfatı ilə tanınırdı.
- Kitab varlı bir məzmuna malikdir.
- Onun varlı təcrübəsi ona həyatda çox kömək etdi.
Yekun olaraq, "varlı" sözü sadəcə maddi sərvəti deyil, həm də zənginlik, bolluq, müxtəliflik və keyfiyyətin ifadəsidir. Mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir.