izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Vaz sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "atılmaq, sıçramaq, hoppanmaq" mənasında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "vaz atmaq" ifadəsi ilə izah olunsa da, bu, sözün tam mənasını əks etdirmir. Əslində, "vaz" daha çox qəfil, sürətli və hündürlüyə doğru yönəlmiş bir hərəkəti ifadə edir. "Atılmaq", "sıçramaq", "hoppanmaq" sözləri "vaz"ın mənasını qismən əhatə etsə də, "vaz"ın ifadə etdiyi ani, qəfil və güclü hərəkət xüsusiyyətini tam olaraq əks etdirmir.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, türk dillərindəki kök sözlərlə əlaqəsini görə bilərik. "Vaz" fikrimcə, "vurmaq", "vurulmaq" mənasını daşıyan köklərlə əlaqəli ola bilər. Çünki bir cismin yerə sürətli düşməsi, qəfil atılması bir növ "vurulma" kimi də qəbul edilə bilər. Bu mənada, "vaz atmaq" ifadəsi dəqiq olaraq "özünü yerə atmaq", "yerə vurulmaq" kimi izah edilə bilər. Bu izah, misalda verilən şeir misrasında "maralın qorxudan qəfil atılıb düşməsini" daha dəqiq şəkildə ifadə edir.

Sözün müxtəlif kontekstlərdə işlənməsinə nəzər yetirək: "Maral vaz atdı" cümlesində maralın qəfil və hündürlükdən aşağı düşməsi nəzərdə tutulur. "O, qəzəbdən vaz atdı" cümləsində isə "vaz atmaq" məcazi mənada "özünü təslim etmək", "nəzarətini itirmək" kimi anlaşılmalıdır. Bu məcazi işlənmə sözün hərəkət xüsusiyyətindən yaranmışdır. Başqa sözlə, burada əvvəlki hərəkət vəziyyətindən qəfil çıxma, fərqli bir vəziyyətə keçmə mənası vardır.

Yekun olaraq, "vaz" sözü yalnız "atılmaq", "sıçramaq", "hoppanmaq" mənaları ilə məhdudlaşdırıla bilməz. Sözün etimologiyası və müxtəlif cümlələrdəki işlənmə tərzləri "vaz atmaq" ifadəsinin "qəfil, sürətli və güclü bir hərəkətlə bir vəziyyətdən digərinə keçmə" kimi daha geniş və dəqiq bir məna daşıdığını göstərir. Bu məna, həm fiziki, həm də məcazi kontekstlərdə işlənilə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz