Vicə sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış, lakin lüğətlərdə tam əhatə olunmayan bir sözdür. "Vicə tutmaq" ifadəsi ilə daha çox tanınmaqdadır və əsasən danışıq dilində işlədilir. Lügətlərdə "vicə"nin "dan" sözü ilə sinonim kimi qeyd olunması qismən doğrudur, ancaq tam mənzərəni əks etdirmir. Çünki "vicə"nin "dan"dan fərqli olaraq daha güclü, birdən-birə baş verən və qısamüddətli bir təsiri vardır.
"Dan" daha çox uzunmüddətli, davamlı bir yorğunluq, bitkinlik halını ifadə edərkən, "vicə" qəfil yaranan, bədənə yayılan, qısa müddətli bir yorğunluq və sarsıntı hissini bildirir. Məsələn, ağır fiziki işdən sonra "danıb qaldım" deyə bilərik, amma qəfil bir yüksək həyacan və ya çətin bir hadisədən sonra "məni vicə tutdu" deyərik. Bu hal tez keçən bir əzələ zəifliyi, başgicəllənmə, ürəkbulanma ilə müşayiət oluna bilər. "Vicə tutmaq" ifadəsi daha çox fiziki yorğunluqdan, qəfil stressdən, qorxudan və ya həyəcandan sonra baş verən bir vəziyyəti təsvir edir.
Sözün etimologiyası aydın deyil. Ehtimal ki, türk dillərinin köhnə təbəqəsinə aiddir və qədim türk mifologiyası və ya inancları ilə əlaqəli ola bilər. "Vicə"nin mənşəyini müəyyən etmək üçün daha geniş dil tarixi araşdırmalarına ehtiyac var. "Vicə"nin "vic" kökünə əsaslandığı və "vic"in "sarsıntı, titrəmə" mənasını daşıdığı ehtimal edilir. Bu, sözün mənasına uyğundur.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Ağır yük qaldırdıqdan sonra məni vicə tutdu.
- Qəfil baş verən hadisə onu vicəyə saldı.
- O qədər qaçdı ki, vicəyə düşdü.
- Qorxudan vicə tutdu.
Nəticə etibarilə, "vicə" Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının bir parçası olub, "dan"dan fərqli olaraq qəfil yaranan, qısamüddətli və intensiv bir yorğunluq, sarsıntı hissini bildirir. Bu sözün lüğətlərdə daha ətraflı izah olunması vacibdir.