Məzdəkilər: İslam öncəsi İran tarixində mövcud olmuş Məzdəkizm dini-ictimai hərəkatının tərəfdarları və ya iştirakçılarına verilən addır. Bu ad, hərəkatın banisi Məzdəkin adından götürülmüşdür. Məzdəkilər, mənbələrə görə, əsasən torpaq mülkiyyətinin bərabər bölüşdürülməsini, mal-varlığın kollektivləşdirilməsini, nikah münasibətlərində azadlığı, cinsi əlaqələrin məhdudiyyətlərdən azadlığını və digər sosial-iqtisadi islahatları təbliğ edən bir qrup insanı əhatə edirdi. Onların əsas məqsədi mövcud sosial quruluşa qarşı üsyan qaldırmaq və daha ədalətli bir cəmiyyət qurmaq idi. Hərəkat Sasanilər dövründə geniş yayılmış və hökumət tərəfindən qəddarcasına yatırılmışdır. Bu səbəbdən, məzdəkilik və onun tərəfdarları haqqında məlumatlar əsasən düşmən mənbələrindən gəlir və müəyyən qərəzlərlə yanaşma təzahür edir.
Mənbələrdə məzdəkilər müxtəlif adlarla da xatırlanır. Bəzi mənbələr onlara "məzdəki" deyə müraciət edərkən, bəziləri onların ictimai-siyasi fəaliyyətlərini vurğulayaraq daha geniş terminlərdən, məsələn, "məzdəki üsyançıları" ifadəsindən istifadə edirlər. Terminin işlənməsindəki bu müxtəliflik mənbələrin perspektivini və məqsədini əks etdirir.
Məzdəkilər haqqında mövcud məlumatlar qeyri-müəyyən və mübahisəlidir. Onların dini inancları, sosial idealları və hərəkatın əsl təbiəti haqqında müxtəlif fikirlər mövcuddur. Ancaq əksər tədqiqatçılar məzdəkilərin Sasanilər dövrünün sosial bərabərsizliyinə qarşı etiraz hərəkatı olduğunu qəbul edirlər. Onların ideologiyası zənginlərin əmlakının kasıblara paylanması, qadınların hüquqlarının müdafiəsi və dini əxlaqi prinsiplərin yenidən şərh olunması kimi aspektləri əhatə edirdi.
Müasir tarixşünaslıqda məzdəkilər haqqında araşdırmalar davam edir və yeni mənbələr və tədqiqat üsulları onlar haqqında daha dəqiq məlumat əldə etməyə imkan verir. Lakin hər halda, onlar İran tarixində önemli bir sosial və dini hərəkatın iştirakçıları olaraq qalırlar.