izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Möhkəm (ər. محكم - muḥkam – möhkəm, bərk, qüvvətli) sifət. Əsas mənası “davamlı, bərk, sarsılmaz, dağılmaz” deməkdir. Bu mənada konkret cisimlərə (məsələn, “möhkəm bina”, “möhkəm ip”, “möhkəm əsas”, "möhkəm qala", "möhkəm taxta") və mücərrəd anlayışlara (“möhkəm əlaqələr”, “möhkəm əsaslar”, “möhkəm iradə”, “möhkəm inam”) aid edilə bilir. Möhkəmlik fiziki möhkəmlikdən (məsələn, bir materialın sınmağa qarşı müqaviməti) əlavə olaraq, daxili dayanıqlığı, sabitliyi, etibarlılığı da ifadə edir. “Möhkəm əlaqələr” ifadəsində möhkəmlik əlaqələrin davamlılığı və etibarlılığını bildirir, “möhkəm inam” ifadəsində isə inamın sarsılmazlığını, dəyişməzliyini göstərir.

Möhkəm sözü bəzən zərf kimi də işlənir. Bu halda “bərk-bərk, kip, sıx” mənasını verir. Məsələn: “Qapını möhkəm bağla!”, “O, möhkəm qucaqladı.” Bu istifadədə möhkəmlik hərəkətin intensivliyini, tamlığını, səylə yerinə yetirilməsini bildirir.

Lügətlərdə möhkəm sözünün sinonimləri kimi “bərk, davamlı, sərt, qüvvətli, möhkəmfikirli” kimi sözlər göstərilir. Lakin bu sinonimlər arasında kiçik semantik fərqlər mövcuddur. Məsələn, “bərk” daha çox fiziki möhkəmliyi, “davamlı” isə zaman içərisində dəyişməzliyi vurğulayır. “Sərt” möhkəmliyi ilə yanaşı elastiklikdən məhrumluğu da ifadə edir. “Qüvvətli” isə güc və qüdrəti əks etdirir. “Möhkəmfikirli” isə anlayışının bir növ metaforik mənasıdır və möhkəm iradə, qətiyyət mənasını bildirir.

Ərəb mənşəli olan "möhkəm" sözü, dil tariximizdə köklü yer tutmuş və müxtəlif kontekstlərdə geniş istifadə olunan bir sözdür. Onun mənası zaman keçdikcə dəyişməsə də, istifadə sahəsi genişlənib və müxtəlif üslublarda (həm yazılı, həm şifahi) səlis şəkildə tətbiq olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz