Müəmma (ər. مُعَمَّا - mu'amma) sözü ərəb mənşəli olub, "gizli, bəlli olmayan, açıqlanmamış şey" mənasını verir. Azərbaycan dilində istifadəsində də əsasən bu məna öz əksini tapır. Lüğətlərdə qeyd olunan "mənası gizli, çətin anlaşılan, üstüörtülü, qaranlıq söz, məsələ, şəkil və s." ifadəsi sözün mənasını kifayət qədər əhatə edir, lakin onu daha da genişləndirmək və nüanslarını göstərmək mümkündür.
Müəmma, həllini tələb edən bir sirr, bilməcə, sual, hadisə və ya vəziyyət kimi başa düşülə bilər. Bu sirr, sadə bir tapmacadan tutmuş, mürəkkəb bir fəlsəfi problemə, hətta həyatın özü ilə bağlı bir suala qədər geniş bir spektrdə dəyişə bilər. Müəmmalı bir vəziyyət qaranlıq, aydın olmayan, bir çox təfsirə yol açan mənaları ehtiva edə bilər. Həllini tapmaq üçün diqqətli müşahidə, məntiqi düşünmə, təxəyyül və bəzən də intuitiv düşüncə tələb edir.
Müəmmmanın əsas xüsusiyyəti onun gizliliyi və həllinin çətinliyidir. Bu çətinlik müxtəlif səbəblərdən qaynaqlana bilər: məlumat çatışmazlığı, məlumatın qeyri-dəqiqliyi, məlumatın qarışıqlığı, gizli mənaların olması və s. Müəmma, insanı düşünməyə, araşdırmağa, fərziyyələr irəli sürməyə və müxtəlif yanaşmaları sınamağa vadar edir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Onun davranışı böyük bir müəmma idi.
- Tarixçilər hələ də bu hadisənin müəmmasını həll edə bilməmişlər.
- Sənətin özü bir müəmmadır.
- Bu tapmaca, uşaqlar üçün maraqlı bir müəmma idi.
- Həyatın müəmmaları sonsuzdur.
Göründüyü kimi, "müəmma" sözü müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər və hər dəfə də özünəməxsus bir məna daşıyır. Ancaq əsas mahiyyət həmişə gizli, həlli çətin olan bir şeyin ifadəsidir.