izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nabələdlik (ərəb. نَابِـلِد + -lik) – bir yerə, adama, işə, vəziyyətə və s. bələd olmamanın, tanış olmamanın vəziyyəti; təcrübəsizliyin, bilgisizliyin nəticəsi olaraq qarşılaşılan çətinlik, acizlik, çaşqınlıq vəziyyəti.

Lüğətlərdə verilən "bir yerə, adama, işə bələd olmayan adamın hal və vəziyyəti" tərifi nabələdliyin əsas mənasını əhatə etsə də, onu daha geniş izah etmək mümkündür. Nabələdlik sadəcə olaraq bir yerin coğrafiyasını bilməmək və ya bir insanı tanımamaq mənasını daşıya bilər. Lakin, daha geniş mənada, o, hər hansı bir sahədə, vəziyyətdə təcrübəsizlik, bilgisizlik və ya məlumat çatışmazlığı səbəbindən yaranan çətinlik və çaşqınlığı əks etdirir. Belə ki, bir insan həm coğrafi cəhətdən, həm də sosial, peşəkar və ya həyatın digər sahələrində nabələd ola bilər.

Məsələn, "onun yeni işdəki nabələdliyi onu çətin vəziyyətə saldı" cümləsində nabələdlik, işin tələblərini, qaydalarını bilməmək və yeni mühitə uyğunlaşmaqda çətinlik çəkməyi ifadə edir. Yaxud, "şəhərdəki nabələdliyi səbəbindən uzun müddət yol axtardı" cümləsində isə coğrafi nabələdlik ön plana çıxır. Ancaq hər iki halda da əsas məqam, təcrübəsizliyin, bilgisizliyin yaratdığı çətinlik və çaşqınlıqdır. Ona görə də, nabələdliyin tərifinə "çaşqınlıq", "acımasızlıq", "uyğunlaşmaqda çətinlik" kimi elementlərin əlavə edilməsi onun mənasını daha dolğun şəkildə əks etdirər.

Sözün mənşəyinə nəzər salsaq, "nabələd" sözünün "bələd" sözünün tərkibinə "na-" inkar ədatının əlavə olunması ilə əmələ gəldiyini görürük. "Bələd" sözü isə ərəb mənşəli olub, "tanış", "yaxşı bilən" mənasını verir. Beləliklə, "nabələdlik" bələd olmamanın, yəni tanış olmamanın, bilməməyin vəziyyətini ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz