Münəccim sözü ərəb mənşəlidir (منجم). Ərəbcə "nəcm" (نجم) ulduz deməkdir. "-ci" şəkilçisi isə "edən", "ilə məşğul olan" mənasını verir. Beləliklə, münəccimin əsas mənası "ulduzlarla məşğul olan" şəxsdir. Ancaq bu tərif, sözün tarixi və mədəni kontekstini tam əhatə etmir.
Köhnə dövrlərdə və orta əsrlərdə münəccimlər göy cisimlərinin (ulduzlar, planetlər, ay, günəş) vəziyyət və hərəkətlərini müşahidə edərək, onların insanların həyatına, hadisələrə təsiri barədə proqnozlar verir, gələcəkdən xəbər vermək iddiasında olardılar. Bu proqnozlar astroloji hesablamalar əsasında aparılırdı və müxtəlif sahələri əhatə edirdi: fərdin taleyi, dövlətin gələcəyi, müharibələr, təbii fəlakətlər və s.
Müasir elm astrologiyanı psevdoelm hesab etsə də, tarix boyu münəccimlər müxtəlif cəmiyyətlərdə əhəmiyyətli rol oynamışlar. Hətta bəzi hökmdarlar mühüm qərarlar qəbul etməzdən əvvəl münəccimlərin fikirlərini öyrənirdilər. Bu səbəbdən münəccim sözü sadəcə "ulduzları müşahidə edən" deyil, həm də "gələcəyi proqnozlaşdıran", "fələkşünas", "astroloq" mənalarını da özündə birləşdirir.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- Qədim Babildə güclü münəccimlər yaşayırdı.
- Hökmdar münəccimin proqnozlarını diqqətlə dinləyirdi.
- O, özünü münəccim adlandırsa da, əslində sadəcə bir astronom idi.
- Orta əsrlər münəccimlərinin bəzi proqnozları təəccübləndirici dərəcədə dəqiq idi.
Göründüyü kimi, "münəccim" sözü sadə bir tərifə sığmayan zəngin məna daşıyır və tarixi kontekstə görə mənası dəyişə bilir.