izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nal sözü Azərbaycan dilində əsasən “at nalı” mənasında işlənsə də, verilən məna “tirin altına qoyulan ağac” şəklində daha spesifikdir. Bu, at nalının əsl funksiyasından irəli gələn bir metafora və ya metonimiyadır. At nalının əsas funksiyası atın dırnaqlarını qorumaq, ayaqlarının torpağa möhkəm basmasını təmin etməkdir. Bu mənada "tirin altına qoyulan ağac" da tiri möhkəmləndirmək, sabitliyini təmin etmək üçün istifadə olunan bir element kimi nala bənzəyir. Beləliklə, burada "nal" sözü möhkəmləndirmə, dəstək funksiyasını yerinə yetirən hər hansı bir hissə üçün metaforik olaraq işlənmişdir.

Etimoloji baxımdan, "nal" sözü fars dilindən keçmişdir. Farscada "nal" at nalını ifadə edir. Türklərin atçılıq mədəniyyəti nəzərə alınarsa, "nal" sözünün atçılıqla bağlı olması təəccüblü deyil. Sözün mənasının genişlənməsi və "tirin altına qoyulan ağac" kimi məcazi mənada işlənməsi isə dilin inkişafı və məcazi ifadə qabiliyyətinin nümunəsidir.

Verilən nümunədə ("Yeddi-səkkiz qadın Məşədinin yıxıq daxmasına hücum edir, qızlar daxmanın nallarına ip bağlayıb dartır, qara palçıq") "nal" sözü, daxmanın möhkəmlənməsini təmin edən, dəstək verən hissələri bildirir. Bu, memarlıq elementlərinin möhkəmləndirilməsinə bənzədilməsidir. Daxmanın quruluşundakı bu hissələr at nalına bənzədilir, çünki onlar daxmanın dayanıqlığını təmin edirlər. Yəni, burada "nal" sözü möhkəmləndirici deyil, daha çox daxmanın dəstəkləyici elementlərini ifadə edir.

Qısacası, "nal" sözü kontekstdən asılı olaraq fərqli mənalarda işlənə bilir. Əsas mənası "at nalı" olsa da, məcazi mənalarda "möhkəmləndirmə, dəstək verən element" mənasında da istifadə edilə bilər. Verilmiş nümunədə isə daxmanın dayanıqlığını təmin edən hissələr üçün işlənmişdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz