Nəinki sözü, Azərbaycan dilində mənaca güzəşt bildirən, əsasən mürəkkəb cümlələrdə işlənən bir bağlayıcıdır. Funksional cəhətdən "də", "belə ki", "hətta" bağlayıcıları ilə sinonim olsa da, onlardan məna çalarları ilə fərqlənir. "Nəinki" əvvəlki hissədə qeyd olunan hadisənin, vəziyyətin daha geniş miqyasda, gözlənilmədən daha böyük həcmdə və ya dərəcədə olduğunu ifadə edir. Başqa sözlə, əsas hissədə ifadə olunan hərəkət, keyfiyyət və ya hadisənin hətta gözlənilmədən daha artıq olduğunu vurğulayır.
Sözün strukturuna nəzər salsaq, "nə" inkar əvəzliyi və "inki" (bir çox tədqiqatçılar bunu "iki" sözündən törəmiş kimi izah edirlər) hisəsi ilə birləşərək meydana gəldiyini görürük. "İki"nin burada təkrarı, artırmanı, genişlənməni ifadə etmək üçün işlənir. Yəni, "nəinki" "sadəcə olaraq deyil, həm də" və ya "yalnız deyil, həmçinin" mənasını da verə bilər. Ancaq bu, yalnız məntiqi əlaqədir, "nəinki" sözü həmişə belə bir əlavə məna daşımır.
Misal olaraq verilən cümlədə ("Vəliqulu nəinki anasına nisbət, bəlkə özgələrə görə də artıq üzüyola oğlandı") "nəinki" bağlayıcısı Vəliqlunun anasına qarşı yaranmış hörmət və itaətkarlığın özgələrə qarşı münasibətinə də yayıldığını, hətta onlara qarşı daha artıq səviyyədə olduğunu vurğulayır. "Nəinki"nin işlədilməsi Vəliqlunun itaətkarlığının gözlənilmədən daha geniş miqyasda olduğunu göstərir. "Nəinki...bəlkə..." quruluşunda istifadə olunduqda iki əks-ələn tərəfi müqayisə edərək birini digərindən daha güclü, geniş olduğunu göstərir.
Digər nümunələrə baxaq:
- Nəinki o, hətta qardaşı da kömək etdi.
- Nəinki pulsuz, hətta hədiyyə də aldı.
- Nəinki şeir yazır, həm də musiqi bəstələyir.
Bu nümunələrdə də "nəinki" sonrakı hissənin əvvəlki hissədən daha geniş və ya gözlənilməz olduğunu vurğulayır.