Nənə: İs. 1. Atanın və ya ananın anası. Bu, nənə sözünün ən əsas və geniş yayılmış mənasıdır. Qohumluq əlaqəsinə əsaslanan bu tərif, qadının nəslin davamını təmsil edən bir rolunu vurğulayır. Ailənin quruluşunda nənənin mövqeyi, uşaqlar üçün qayğıkeşlik, təcrübə və hikmət mənbəyi kimi əhəmiyyət daşıyır. Bu mənada nənə sözü, qadının yaşlı və hörmətli olmasını da ifadə edə bilər.
2. Nəvəsi olan qadın. Bu məna, qohumluq əlaqəsini birbaşa ifadə etsə də, birinci mənadan fərqli olaraq, qadının öz övladının övladına münasibətini vurğulayır. Bu, nənənin nəvələri ilə olan əlaqəsinin xüsusiyyətini önə çəkir. Məsələn, “O, beş nəvəsinin çox sevdiyi bir nənə idi” cümləsində nənənin nəvələrlə olan sevgi dolu əlaqəsinə diqqət yönəldilir. Bu mənada nənə sözünün işlənməsi, qadının tərbiyəvi və qayğıkeş rolunu da əks etdirə bilər.
3. (məcazi mənada) Yaşlı qadın, qoca qadın. Bəzən nənə sözü, hər hansı bir yaşlı qadını ifadə etmək üçün, məcazi mənada da işlənə bilər. Bu istifadədə qohumluq əlaqəsi vacib deyildir, yalnız qadının yaşlı olması önəm daşıyır. Məsələn, "Kənddəki nənələr həmişə bir yerdə toplaşardılar" cümləsində nənə sözü, kənddə yaşayan bütün yaşlı qadınları qəbul edir.
Etimalogiyası: Nənə sözünün etimologiyası türk dillərinə aiddir. “Ana” kökünün təkrarlanması və ya törəməsi ilə əlaqələndirilə bilər. Ana sözünün üstünə gələn “nə” ədatı qohumluq əlaqəsinin daha da uzaqlaşdığını ifadə edir.
Nümunə cümlələr:
• Nənəm həmişə bizə gözəl nağıllar danışırdı.
• Nənəmin əlləri incə və isti idi.
• O, nənəsi ilə çox yaxın idi.
• İkramın fikri dəyişir, bütün günahları nənəsində görürdü. (Bu cümlədə nənənin günahkar kimi təsvir edilməsi, məcazi mənada işlənməyə nümunədir. Burada nənə, İkramın günahlarının mənbəyi kimi qəbul edilir).